ترس از ارتفاع یک اختلال اضطرابی رایج و ناتوان کننده است. آکروفوبیا یا بلندی هراسی اختلال اضطرابی است که از هر 20 نفر 1 نفر به آن مبتلا شده و در افرادی که زمینه‌های ژنتیکی اضطراب دارند، بیشتر دیده می‌شود. ترس از ارتفاع باعث می‌شود تا فرد از قرار گرفتن در هواپیما، پشت بام، تراس، پله برقی و یا پل هوایی اجتناب کند. چرا که در مواجه با این موقعیت‌ها با احساس سرگیجه شدید، حس پرت شدن به پایین را دارد. گاهی ترس از ارتفاع به حدی شدید است که حتی فرد نمی‌تواند فیلم‌های مربوط به تصاویر دارای ارتفاع را تماشا کند. ما در این مقاله به علائم و نشانه‌های ترس از ارتفاع، علل و درمان‌های مربوط به این اختلال می‌پردازیم.
برای دریافت مشاوره فردی با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا چیست؟
ترس از بلندی نوعی فوبیا یا هراس اختصاصی است. فوبیا به معنای ترس غیر واقعی یا افراطی از موقعیت‌ها، حالت‌ها یا محیط‌های خاص است؛ به عنوان مثال، ممکن است شخص از مطب پزشک یا دندانپزشکی، ارتفاع، پرواز، آسانسور، میکروب یا عنکبوت، ترس داشته باشد. فوبیای ارتفاع نیز یکی از انواع فوبیا با نام آکروفوبیا است که فرد ترس غیر واقعی از فاصله گرفتن از سطح زمین را دارد و بر اساس شدت آن می‌تواند متغیر باشد. از سوار هواپیما شدن تا بالا رفتن از یک نردبان. البته ترس از هواپیما با ترس از ارتفاع یکسان نیست. چرا که فردی که ترس از ارتفاع دارد از سوار شدن به هواپیما می‌ترسد؛ اما لزوما فردی که ترس از هواپیما دارد، ترس از ارتفاع ندارد.
افراد مبتلا به هراس خاص اغلب می‌دانند که هیچ دلیل واقعی برای این ترس شدید وجود ندارد و رفتار آنها منطقی نیست. با این حال، ممکن است هنگام مواجهه با ترس به سرعت احساس ناتوانی کنند و گاهی این فوبیا در افراد آنقدر شدید است که حتی پیش بینی چنین موقیعت‌هایی می‌تواند اضطراب شدیدی ایجاد کند. فوبیای ارتفاع می‌تواند در هر سنی ظاهر شود، اما معمولاً از کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود و اگر به موقع برای درمان از روانشناس یا روانپزشک کمک گرفته نشود، ممکن است علائم مادام العمر با فرد بماند. البته جنسیت در این بیماری نقش دارد، این بیماری در مردان دو برابر بیشتر از زنان دیده می‌شود.
علائم ترس از ارتفاع
علائم جسمی آکروفوبیا شامل موارد زیر است:
- افزایش تعریق، درد یا گرفتگی قفسه سینه و افزایش ضربان قلب که در دیدن یا فکر کردن به مکان‌های مرتفع بوجود می‌آید.
- هنگا‌می‌که ارتفاع را می‌بیند یا به آن فکر می‌کند، احساس اضطراب شدید به شکل حمله اضطراب (پنیک) دارد.
- هنگام مواجهه با ارتفاع، احساس سرگیجه یا از دست دادن تعادل هنگام نگاه کردن به مکانی بلند و یا از بلندی به پایین را دارند.
- این افراد رفتارهای اجتنابی در مواجهه با مکان‌های مرتفع، مکان‌هایی که پله‌های بلند دارند و یا پایین آمدن از پله‌های زیاد و شیب دار دارند. برای جلوگیری از فوبیای ارتفاع
- این افراد تا حد امکان از روبرو شدن با این موقعیت‌ها دوری می‌کنند، حتی اگر این اجتناب‌ها زندگی روزمره‌شان را دشوار کند.
بیشتر بخوانید: فوبیا یا هراس زدگی: علائم و روش‌های درمانی
علت ترس از ارتفاع یا بلندی هراسی
- در حالی‌که علت دقیق آن ناشناخته است، به نظر می‌رسد برخی عوامل و ویژگی‌های شخصیتی خطر ابتلا به اختلال بلندی هراسی را افزایش می‌دهد. ویژگی‌های شخصیتی از جمله روان رنجوری(زود رنجی، بدبینی زیاد)، نگرانی‌های مکرر و افکار منفی، خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهند.
- برخی تجربیات خاص می‌تواند احتمال ابتلا به ترس از ارتفاع را نیز افزایش دهد، از جمله داشتن والدین بیش از حد محافظه کار، از دست دادن والدین، سو‌استفاده جنسی یا جسمی، و ضربه روانی یا تروما که فرد را با احساس مرگ مواجه می‌کند.
- ژنتیک نیز نقش کلیدی در افزایش احتمال ابتلا به اختلال بلندی هراسی دارد. افرادی که دارای یک خویشاوند درجه یک با هراس خاص هستند، به احتمال زیاد همان فوبیای خاص را نشان می‌دهند.
- از نظر رویکرد تکاملی، این ترس در همه انسان‌ها از بدو تولد وجود دارد. دو روانشناس مطرح به نام‌های بیلگنسون و واگ در 1960 با انجام آزمایش ارتفاع شیشه‌ای، ژنتیکی بودن ترس از ارتفاع را ارزیابی کردند. آنها برای این فرضیه تعدادی کودک نوپا را در سالنی که بخش میانی آن گودالی با سر پوش شیشه‌ای بود قرار دادند. در این آزمایش از کودکان نوپا خواسته شد از روی این سطح عبور کنند. نتایج این آزمایش نشان داد کودکان زیر یک سال تقریبا هیچ کدام حاضر به عبور از سطح گود نبودند، حتی با تشویق مادر از آن سوی گودی، کودکان از روی سطح شیشه‌ای عبور نکردند. با این آزمایش این فرضیه تایید شد که ترس بالقوه از ارتفاع وجود دارد که از گذشتگان در حافظه ژنتیکی انسان‌های نسل حاضر وجود دارد. در واقع وجود این ترس در گذشته، بقا انسان را افزایش داده است.
عوارض و مشکلات ترس از ارتفاع در زندگی
مشکلاتی که ترس از ارتفاع ایجاد می‌کند مربوط به مختل شدن عملکرد فردی و شغلی است، که باعث می‌شود از یکسری شرایط و موقعیت‌هایی که لازم است با آن مواجه شود، به دلیل این ترس دوری کند. برای مثال فردی که ماموریت برای یک سفر کاری دارد، به دلیل ترس از ارتفاع، از سوار شدن به هواپیما خودداری می‌کند. بنابراین مجبور است با قطار مسافرت کند و این باعث می‌شود به کارش لطمه وارد شود.
تشخیص آکروفوبیا
- ترس یا اضطراب عمیق در مورد یک شی خاص یا موقعیت خاص، ممکن است منجر به انقباض‌های شدید بدنی، تعرق زیاد، چسبیدن به شخص دیگر یا فرار از وضعیت ترس آور شود.
- برای تشخیص فوبیای خاص، علائم باید حداقل شش ما‌ه ادامه داشته باشد و به دلیل اضطراب اجتماعی، اضطراب جدایی، استرس پس از سانحه یا اختلال وسواس فکری عملی نباشد.
- ارتفاع یا تصور آن همیشه ترس یا اضطراب تقریباً فوری را بر می‌انگیزد.
- فرد به طور فعال از موضوع یا موقعیت اجتناب می‌کند.
- خطری که توسط جسم یا موقعیت ایجاد می‌شود، متناسب با ترسی که تجربه می‌شود، نیست.
- ترس زندگی روزمره فرد را مختل می‌کند.
- در بعضی موارد، قرار گرفتن در معرض شی یا موقعیت ترسناک (محرک فوبیک) می‌تواند باعث حملات وحشت کامل یا محدود شود. در کودکان به شکل گریه، قشقرق، یخ زدگی یا چسبیدن به دیگران دیده می‌شود.
- بسیاری از افراد مبتلا به هراس خاص، سبک زندگی خود را تغییر می‌دهند تا آنجا که ممکن است از ترس خود جلوگیری کنند. به عنوان مثال، انتقال به منطقه‌ای که نیاز به گذر از ارتفاع نداشته باشند.
درمان ترس از ارتفاع: روش‌های غلبه بر فوبیای ارتفاع
- رواندرمانی روش نسبتا طولانی اما با تاثیر گذاری ماندگار: در این روش درمانی بیمار هفته‌ای یکبار درمانگر خود را می‌بیند و با او در مورد هر آنچه به ذهنش می‌رسد صحبت می کند. در این روش، درمانگر به سطح عمیق روان بیمار راه پیدا می‌کند و در این سطح سرکوبی‌های هیجانی، باورهای غیر منطقی و رفتار آسیب‌زا بررسی شده که منجر به درک بهتر بیمار از خود می‌شود. در این روش درمانی باور درمانگر تحلیلی این است که فوبیاها نوعی واکنش به بخش‌های سرکوب شده هیجانات، اتفاقات و یا باورهای غیر منطقی است. مثل ترس از مورد حسادت قرار گرفتن دیگران در زمان موفق شدن و در عین حال میل شدی به اول بودن و یا ترس از مرجع قدرت و میل شدید به استقلال و خود مختاری
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): یک روش درمانی پیشرو برای درمان اختلال خاص ترس است. مداخلات CBT به تغییر تفکر و رفتارهایی که باعث ایجاد پریشانی در شرایط خاص می‌شوند، کمک می‌کند.
- درمان فوبیای ارتفاع با روش مواجهه: که بر مبنای رویکرد رفتار درمانی است و معمولاً این روش با CBT همراه است. در این درمان، یک درمانگر معمولاً بیمار را به سمت قرار گرفتن تدریجی واقعی یا مجازی در معرض جسم یا موقعیتی که از آن ترسید‌ه است، هدایت می‌کند و گاهی اوقات با تمرینات آرام سازی همراه است.
- درمان واقعیت مجازی یا حساسیت زدایی منظم: به عنوان ابزاری برای درمان استفاده می‌شود که در این روش فرد به طور مجازی ترس خود را تصور می‌کند و با بروز علائم ترس، درمانگر روش‌های آرامیدگی را برای خاموشی علایم به کار می‌برد.
- داروهایی برای کاهش اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرند: که در درجه اول این داروها برای برگردان فرد به حالت عادی زندگی است، مانند شرایطی که برای فرد اجتناب ناپذیر باشد.
اگر مبتلا به فوبیا هستید چه کاری باید انجام دهید؟
ابتدا باید آن را بپذیرید و به خود بگویید این من هستم و این ترس های من است. هیچ چیز "غیرقابل توصیفی" در مورد آنها وجود ندارد. باید بدانید که برای فوبی ارتفاع درمان‌های موثر وجود دارد. مفید است که فوبیا را به عنوان یک پاسخ آموخته شده به یک محرک خاص (چیز یا وضعیت) در نظر بگیرید. برای غلبه بر فوبیا، باید آرام آرام با یک درمانگر در معرض چیزی باشید که از آن می‌ترسید. البته به تدریج، نگران نباشید -مرحله به مرحله- و با گذشت زمان انجام می‌شود. در حالی‌که آرامش را یاد می‌گیرید. به این نوع درمان، مواجهه درمانی گفته می‌شود. به عنوان مثال، اگر شما از پرواز می‌ترسید - یک ترس نسبتاً رایج- و شما را در شرکتی که هستید مدام به ماموریت می‌فرستند. چگونه می‌توانید از روش مواجهه درمانی برای این فوبیا استفاده کنید؟
ابتدا تصور می‌کنید که در هواپیما باشید، سپس با دیدن تصاویر هواپیما و سپس فیلم‌های هواپیما، آن را پیگیری می‌کنید. سپس فقط برای تماشای پرواز هواپیماها به یک فرودگاه بروید و در جلسه بعدی در سالن انتظار بنشینید، و سپس در هواپیما، و در آخر یک سفر کوتاه با هواپیما را داشته باشید.
در طول این جلسات، شما درمورد افکار و نگرش خود نسبت به هواپیماها و عمل پرواز با درمانگر صحبت می کنید، که شامل آگاهی از افکارتان برای سازگاری بیشتر است. تمام این کارها برای غلبه بر هراس چیزی است که باید به آن افتخار کنید. اما این سفر می‌تواند دشوار باشد. در اینجا چند نکته می‌تواند به شما در این مسیر کمک کند: به خودتان تبریک بگویید که با ترس خود روبرو شد‌ه‌اید. کارهای دشوار با تقویت و تشویق سریعتر انجام می‌شوند. لیست انگیزه‌های خود را برای غلبه بر فوبیا یادداشت کنید. دلایل خاصی را که با ترس خود روبرو می‌شوید، مثلاً برای فرزندانتان ذکر کنید. یک متخصص شناختی رفتاری پیدا کنید. سعی کنید لیستی از مواردی که از آنها می‌ترسید تهیه کنید و به صورت آهسته و گام به گام با آنها مقابله کنید. با آسان‌ترین مورد در لیست شروع کنید. این کار معمولاً به شما کمک می‌کند قبل و بعضی اوقات در طی روند مواجهه با ترس، یک روش آرام سازی انجام دهید. به یاد داشته باشید شکست و عود مجدد، همه بخشی از این روند است و تا زمانی که دوباره به برنامه برگردید، در راه غلبه بر ترس خود هستید. برای خلاص شدن از هرگونه حس خجالت و شرم در مورد داشتن هراس، تلاش کنید.
مشاوره فوبیای ارتفاع در افراکلینیک
افرادی که با ترس از ارتفاع به افرا کلینیک مراجعه می‌کنند روانشناس بالینی در ابتدا به ارزیابی میزان ترس از ارتفاع و تاثیر آن بر جنبه‌های مختلف زندگیش می‌پردازد. سپس در مورد رویکردهای درمانی مختلف با مراجع صحبت شده و بر اساس اهداف درمانی به درمانگر معرفی می‌شود. در مرحله بعد مراجع با انتخاب رویکرد و درمانگر مورد نظر خود درمان را پیش می‌برد.
برای دریافت مشاوره فردی به صورت تلفنی، آنلاین و حضوری با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
