اختلال فوبیا یا ترس شدید جزو اختلالات اضطرابی است. کسی که دچار اختلال فوبیا می‌شود، قطعا زمینه های ژنتیکی و خانوادگی اضطراب را دارد و ممکن است فوبیا با یک اتفاق و حتی بدون هیچ رخداد خاصی نیز یک مرتبه شروع شود. در این مقاله شما می توانید با فوبیا، انواع فوبیا، راه های شناسایی، روش های درمانی فوبیا و راه های جلوگیری از پیشروی آن آشنا شوید.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
فوبیا یا هراس زدگی چیست؟
فوبیا، هراس خاص، ترس غیرواقعی یا افراطی از یک حیوان یا موقعیت خاص است؛ به عنوان مثال شخص از مراجعه به مطب پزشک یا دندانپزشک، ارتفاع، پرواز، آسانسور، میکروب یا عنکبوت، ترس شدید و غیر واقعی دارد.
افراد مبتلا به هراس خاص اغلب می دانند که هیچ دلیل واقعی برای ترسشان وجود ندارد و رفتار آنها غیر منطقی است. با این حال آنها در مواجهه با حیوانات یا موقعیت های خاص به سرعت احساس ناتوانی کرده و حتی پیش بینی و تصویرسازی آن می تواند اضطراب شدیدی را در آنها ایجاد کند.
هراسهای خاص می توانند در هر سنی شروع شوند، اما معمولاً در کودکی یا نوجوانی شروع شده و علائم در صورتی که درمان نشود ممکن است مادام العمر بماند. این بیماری در زنان دو برابر مردان گزارش شده است.
انواع فوبیا
فوبیاها به پنج دسته عمده تقسیم می شوند:
- حیوانات: مانند ترس از عنکبوت ، سگ یا تصاویر آنها
- محیط طبیعی: مانند ارتفاع یا رعد و برق
- خون، آسیب و تزریق: مانند ترس از سوزن یا اقدامات پزشکی
- موقعیتی: مانند ترس از پرواز یا آسانسور
- موارد دیگر، مانند ترس از استفراغ یا خفگی
بیشتر بخوانید: ترس از ارتفاع
20 فوبیای ناآشنا و غیر متعارف
- ویکافوبیا: ترس غیر منطقی از جادوگران، جن، روح و هر چیز ماورائی را شامل می شود.
- کینی مورتو فوبیا: ترس از زامبی هاست و با توجه به فیلم هایی که مربوط به رسیدن آخر دنیا ساخته می شود، این ترس در حال افزایش است.
- فاسموفوبیا: ترس از اشباح یا مومیایی هاست.
- ایلوروفوبیا: ترس از گربه ها است.
- پدیوفوبیا: پدیوفوبیا ترس از عروسک است.
- نایکتوفوبیا: ترس از تاریکی، ترسی است که کاملا برای عموم مردم شناخته شده است.
- نکروبوبیا: گاهی اوقات فقط دیدن یک بدن مرده برای شروع ترس کافی است. نکروبوبیا ترس از اجساد است.
- ایکمو فوبیا: ترس از چاقو و سایر اشیا تیز است.
- تراتوفوبیا: ترس از هیولا که بیشتر در کودکان دیده می شود.
- سنگیووری فوبیا: ترس از خون آشام ها است.
- تافوفوبیا: ترس از زنده به گور شدن همچنین به طور کلی در مورد ترس از گورها یا مقبره ها نیز می باشد.
- دوماتوفوبیا: ترس از خانه است وقتی این ترس با ترس فاسموفوبیا ترکیب شود، افرادی را شامل می شودکه از خانه های ارواح می ترسند.
- کلینوفوبیا: ترس از خوابیدن است.
- آرخنوفوبیا: ترس از عنکبوت ها، که هراس شایع تری است.
- چیروپتو فوبیا: ترس از خفاش هاست.
- افیدی فوبیا: ترس از مارها است.
- سلنوفوبیا: ترس از ماه کامل است.
- لوپوفوبیا: ترس از گرگ ها است.
- فضا هراسی: ترس از فضا و هر جای خالی که فرد بتواند تصور کند، ترس شدید در او ایجاد می کند.
- بیگانه هراسی: ترس از بیگانگان است.
باید به این نکته توجه داشت که فوبیا می تواند به طور جدی زندگی افراد را دچار مشکل کند، بنابراین آن را می بایست جدی گرفت، اگر فوبیا در زندگی شما مشکل ایجاد کرده است، برای جلوگیری از آسیب های شدیدتر به زندگی فردی و اجتماعیتان، مشاورین افرا کلینیک می توانند در این زمینه به شما کمک کنند.
علائم فوبیا
- علائم جسمی: گاهی اوقات افراد با تجربه علایم جسمی، نگران مشکلات قلبی و یا ریوی می شوند، اکثر اوقات افرادی که اختلال فوبیا را نمی شناسند با شروع علایم ابتدا به متخصص قلب، ریه و یا گوش مراجعه می کنند، علایمی مثل، ضربان تند و سریع قلب، مشکلات تنفسی و تک سرفه های خشک و نا منظم، سرگیجه و حالت تهوع، لرزیدن و یا تعریق زیاد، خشکی دهان و درد یا گرفتگی قفسه سینه با شروع فوبیا دیده می شوند.
- علائم هیجانی: فوبیا با احساس اضطراب یا ترس طاقت فرسا شروع شده و دانستن اینکه ترس غیر منطقی است، نمی تواند باعث غلبه بر آن شود، در این شرایط فرد ترس دارد که نتواند خودش را کنترل کند و نیاز شدیدی برای دور شدن از موقعیت دارد.
علل بروز فوبیا یا ترس شدید
عوامل ژنتیکی و تجربه های کودکی نقش مهمی در ابتلا به اختلال فوبیا دارند، همچنین ویژگی های شخصیتی از جمله زودرنجی، حساسیت بالا و افکار منفی خطر ابتلا به فوبیا را افزایش می دهند. افرادی که اختلال فوبیا دارند اغلب تجربه فوت والدین یا خواهر و برادرشان را در سنین کودکی داشته اند، همچنین گزارش سو استفاده جنسی یا جسمی در افراد مبتلا به فوبیا زیاد دیده شده است، علاوه بر این افرادی که یکی از بستگان درجه یکشان مبتلا به هراس خاص می باشد، احتمال ابتلا به همان فوبیای خاص در آنها بالاتر از 50 درصد است.
تشخیص فوبیا
- ترس یا اضطراب عمیق در مورد یک شی خاص یا موقعیت خاص به حدی است که منجر به رفتارهایی مثل گریه، سفت شدن بدن، چسبیدن به شخص دیگر یا فرار از موقعیت می شود.
- شی یا موقعیت خاصی "همیشه" ترس یا اضطراب را برمی انگیزد حتی تصور و یا دیدن آن در فیلم همان احساس ترس را بوجود می آورد.
- فرد به طور فعال از موضوع یا موقعیت اجتناب می کند به حدی که هر چیزی که یادآور آن باشد، از خود دور نگه می دارد از جمله لباس ها یارنگ های خاص.
- فرد ترسی که از حیوان یا موقعیت خاص دارد، متناسب با واقعیت نیست در واقع غیر منطقی و بیش از حد معمول است.
- ترس اینقدر شدید و فلج کننده است که عملا زندگی روزمره فرد از حالت عادی خارج می شود.
- در بعضی موارد، قرار گرفتن در معرض شی یا موقعیت ترسناک می تواند باعث حملات پنیک(حمله اضطرابی) شود.
- در کودکان، هراس خاص باعث گریه، احساس خلسه، یخ زدگی یا چسبیدگی می شود.
- بسیاری از افراد مبتلا به هراس خاص، سبک زندگی خود را تغییر می دهند تا بتوانند از ترس خود جلوگیری کنند، به عنوان مثال، انتقال به منطقه ای که برخی حیوانات یا مترو وجود نداشته باشد.
- برای تشخیص فوبیای خاص، علائم باید حداقل شش ماه ادامه داشته باشند و این علایم به دلیل اضطراب اجتماعی، اضطراب جدایی، استرس پس از سانحه یا اختلال وسواس فکری_عملی نباشند.
بیشتر بخوانید: ترس از مسخره شدن
روش‌های درمان فوبیا
- درمان رفتاری شناختی (CBT)
تمرکز این درمان بر تغییر افکار منفی و زیر سوال بردن باورهای غیر منطقی و خرافی به منظور تغییر واکنش به محرک ترس آور است. قدم بعدی درمان شامل قرار گرفتن تدریجی در کنار محرک ترس آور است.
- درمان مواجهه
روش مواجهه سازی مبتنی بر رویکرد رفتاری است. درمانگر بیمار را به طور تدریجی در معرض موضوع هراس آور قرار می دهد، برای این کار فرد یا به طور واقعی یا مجازی در معرض جسم یا موقعیتی که از آن هراس شدید دارد، قرار می گیرد، گاهی اوقات این نزدیک شدن تدریجی با تمرینات آرام سازی بدن همراه است.
- درمان تحلیلی
مراجع شروع به صحبت به شیوه تداعی آزاد می کند و هر فکری که به ذهنش می رسد را بازگو می کند، به مرور درمانگر تحلیلی می تواند به تعارضات و چالش های عمیق زندگی مراجع که نسبت به آنها نا آگاه است، پی برده و مراجع را به بخش هایی از وجودش که در آن احساس ناتوانی و شکننده بودن می کند، آگاه می کند، البته بسته به زمان شروع فوبیا و میزان گسترده بودن آن، درمان ممکن است از 6 ماه تا چند سال طول بکشد.
- هیپنوتیزم
متخصص هیپنوتیزم با ایجاد حالت خلسه در مراجع و تلقین جملات مثبت تلاش می کند تا ترس مراجع را بر طرف کند، اما تحقیقات نشان داده ترس به این شیوه ریشه کن نمی شود بلکه ترس به شکل دیگری در می آید و همچنان در زندگی فرد باقی می ماند.
- دارو
به دلیل شدت و گستردگی فوبیا ممکن است مراجع همراه با روان درمانی، دارو درمانی نیز نیاز داشته باشد. داروهای بسیار متنوعی برای درمان فوبیا وجود دارد. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می توانند با ایجاد آرامش از شدت فوبیا بکاهند.
پیشگیری از فوبیا
برای پیشگیری از وقوع یک اختلال باید ابتدا علت آن را بدانیم. همانطور که گفته شد علت فوبیا کاملا شناخته شده نیست و ترکیبی از عوامل ژنتیکی و شخصیتی و محیطی در آن سهیم‌اند. اگرچه نمی توان از بسیاری از هراسهای خاص جلوگیری کرد، اما مداخله و درمان زود هنگام بعد از یک تجربه آسیب زا مانند حمله حیوانات، می تواند از بروز فوبیا در فرد جلوگیری کند.
اگر مبتلا به فوبیا هستید چه کارهایی را باید انجام دهید؟
- اول باید بدانید، شما آدم عجیبی نیستید که مبتلا به فوبیا هستید، تعداد زیادی از مردم در دوره ای از زندگیشان در گیر فوبیا می شوند. بیشتر ترس ها دلایل روانشناختی دارند، به این معنا که می توان آنها را پیگیری و درمان نمود.
- برای فوبیا درمان های موثری وجود دارد. اگر فوبیا را به عنوان یک پاسخ آموخته شده به یک محرک خاص در نظر بگیرید و این ترس را به کل شخصیت خود تعمیم ندهید، زودتر فوبیا درمان می شود.
- لیستی از مواردی که می بایست بر آن غلبه کنید یادداشت کنید، برای غلبه بر فوبیا، می توانید از روش حساسیت زدایی استفاده کنید، در این روش با شروع ساده ترین مورد در لیست، به آرامی بر آنها غلبه می کنید. این روش را با افراد غیر متخصص انجام ندهید، بهتر است شما این کار را به کمک یک روانشناس انجام دهید، روانشناس می تواند میزان مواجه با مورد ترس را مشخص کند و در صورت نیاز قبل و در حین مواجهه با ترس، از روش های آرام سازی برای شما استفاده می کند.
- مرحله عود مجدد را بخش طبیعی از روند درمان بدانید، هر مرحله که موفق می شوید به خودتان تبریک بگویید که به ترس خود غلبه کرده اید. کارهای دشوار با تقویت و تأیید مثبت، سریعتر انجام می شوند و نیاز است در این روند به یاد داشته باشید که عود مجدد بخش طبیعی از کار است، پس ناامید نشوید و به تلاش خود ادامه دهید.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
