احساس بی ارزشی احساس دردناکی است که می‌تواند عملکرد طبیعی زندگی فرد را دچار مشکل کند. هنگامی که فرد احساس می‌کند هیچ کاری را درست انجام نمی‌دهد یا هیچ یک از تلاش‌های او پیامد موفقیت آمیزی ندارد، انگیزۀ او برای پیگیری اهدافش کم شده و زندگی فرد در یک چرخه معیوب بی ارزشی-افت عملکرد قرار می‌گیرد؛ به همین دلیل یافتن راه‌هایی برای مدیریت و رها شدن از حس بی ارزشی، از اهمیت بالایی برخوردار است. مشاوره فردی یکی از راه‌های مطمئنی است که به وسیله آن با مشاوره یا دادن تست تله بی ارزشی، شدت این حس را در خودتان شناسایی کرده و با درمان حس بی ارزشی، به خودتان احساس ارزشمندی و هدفمند بودن در زندگی بدهید.
برای دریافت مشاوره فردی با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
تعریف بی ارزشی چیست؟
بی ارزشی از احساس ناامیدی و مفید نبودن نشات می‌گیرد. افرادی که احساس بی ارزشی می‌کنند، باور دارند هیچ چیز ارزنده‌ای برای ارائه به دنیا ندارند. تحقیقات نشان داده دو گروه از افراد بیشتر احساس بی ارزشی می‌کنند. افراد مبتلا به افسردگی و افرادی که تجربه آزار جنسی یا جسمی در کودکی را داشته‌اند. در صورتی که احساس بی ارزشی درمان نشود، می‌تواند فرد را به سمت افکار خودکشی سوق دهد. آمارها نشان می‌دهد از بین علائم افسردگی، بی ارزشی بیشترین ارتباط را با اقدام به خودکشی دارد.
دلایل احساس پوچی، بی ارزشی و بدبختی
شاید تصور شما از افرادی که احساس پوچی، بی ارزشی و بدبختی دارند، آدم‌های بی‌استعداد و بی‌عرضه‌ای است که به دنبال هدفی در زندگیشان نیستند؛ در حالی که بخش مهمی از احساس پوچی و بی ارزشی مربوط به افرادی با اختلالات شخصیت مرزی است. این افراد معمولاً عمیقاً با این احساسات دست و پنجه نرم می‌کنند و به شدت از این احساسات رنج می‌برند و برای رهایی از احساس پوچی و بی ارزشی، تلاش‌های نافرجام زیادی انجام می‌دهند؛ البته باید به این مهم توجه داشت که شدت این احساس، نه وجود یا عدم وجود آن ملاک تشخیص بیماری است؛ در واقع این احساس در افراد نرمال هم دیده می‌شود که در ادامه به نمونه‌هایی از آن می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: رشد و توسعه فردی ؛ روش های رشد شخصی و رسیدن به موفقیت
نمونه‌هایی از احساس بی ارزشی در زندگی افراد
- سوء استفاده جنسی در کودکی: افرادی كه مورد سوء استفاده جنسی در کودکی قرار گرفته‌اند، ممكن است در برخوردهای جنسی بزرگسالی حتی در رابطه توافقی یا در یك رابطه صمیمی احساس بی ارزشی و پوچی کنند.
- افراد کمالگرا: این افراد تمرکز زیادی رو نواقص خود دارند، مدام تلاش می‌کنند تا بی‌نقص باشند و در صورتی که در این مسیر به مانعی بخورند که از کنترلشان خارج باشد احساس پوچی و بی‌ارزشی می‌کنند.
- افراد بااعتماد به نفس بیرونی: افرادی که با اکتساب مدرک، پول، موقعیت اجتماعی و ظاهر جذاب، احساس ارزشمند بودن می‌کنند در مواجه با شرایطی مانند از دست دادن شغل، طلاق یا مشکلات مالی به سرعت احساس پوچی و بی ارزشی می‌کنند.
- افراد روان رنجور: این افراد حساس و زود رنج هستند و هر اتفاقی را در زندگیشان منفی ارزیابی می‌کنند. آنها باور دارند، هیچ کس آنها را دوست ندارد و همه به آنها حسادت می‌کنند، این افراد با نگاه بدبینانه به مرور به احساس بی ارزشی و پوچی در زندگی می‌رسند.
- افراد وابسته به کار: افرادی که احساس ارزشمند بودن خود را صرفا از شغلشان می‌گیرند، در صورتی که موقعیت شغلی خود را از دست بدهند به شدت احساس بی ارزشی و بیهودگی می‌کنند.
- افراد وابسته به ظاهر: افرادی که اهمیت زیادی به ظاهر خود می‌دهند با بالا رفتن سنشان احساس می‌کنند که به اندازه گذشته جذاب نیستند و این باعث احساس دوست نداشتنی بودن و بی ارزشی در آنها می‌شود.
- افراد افسرده: احساس بی ارزشی اغلب شامل احساس ناامیدی و بی‌اهمیت بودن است. چنین احساساتی غالباً یک علامت رایج افسردگی است. افراد افسرده وقایع منفی را به عملکردها یا خصوصیات خود نسبت می‌دهند. این افراد تفکری دارند که وقایع منفی را به خود نسبت می‌دهند، برای مثال نمره‌ام خوب نشده چون من آدم کودنی هستم یا در کارم ورشکست شدم چون آدم بدشانسی هستم، بیشتر احساس بدبختی و بی ارزشی می‌کنند.
- آسیب روانی دوران کودکی: تجربه‌های منفی کودکی اثر ماندگاری از خود به جا می‌گذارند. مورد غفلت، سوءاستفاده و مورد بدرفتاری قرار گرفتن در دوران کودکی، همگی می‌توانند در بروز احساس بی ارزشی نقش داشته باشند. کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند یا توسط والدین و سایر مراقبین مورد انتقاد قرار می‌گیرند، ممکن در بزرگسالی احساس بی‌اهمیت بودن را تجربه کنند.
- سبک مقابله با مشکلات: افرادی که در مواجه با مشکل دچار استرس زیادی می‌شوند، در برداشتی که از خود دارند دچار آسیب می‌شوند؛ بنابراین بعد از تجربه مشکلات مالی، طلاق یا از دست دادن شغل به شدت احساس پوچی، بی ارزشی و بدبختی می‌کنند.
تجربه احساس بی ارزشی زمانی که مسئله گرایش جنسی است
گرایش جنسی ارتباط زیادی با هویت دارد. افراد در سن بلوغ با تغییرات جسمی مواجه می‌شوند و در صورت پذیرش این تغییرات هویت جنسی شکل گیرد که در بعضی نوجوانان به دلایل ژنتیکی، خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است از مسیر طبیعی آن خارج شود و او نتواند با جنسیت خود ارتباط بکند؛ همچنین به دلیل مشکلات پیچیده‌ای که در ارتباط با خانواده، دوستان و اجتماع برای نوجوان بوجود می‌آید، ممکن است احساس بی ارزشی کند. در این شرایط کمک گرفتن از یک روانشناس حرفه‌ای تاثیر زیادی در به دست آوردن هویت فردی و گرایش جنسی را دارد.
بیشتر بخوانید: راه های افزایش اعتماد به نفس و روش های تقویت خودباوری
مسائل روانشناسی مرتبط با احساس بی ارزشی
- بی ارزشی و مشکلات جسمی: این افراد شکایت‌هایی مثل درد سنگین در بدن، کسلی و کرختی، گریه کردن دارند. همچنین آنها مشکلاتی در مراقبت از خود از جمله: دوش گرفتن، غذا خوردن، شستن لباس‌ها و ... دارند که در صورت عدم درمان احساس بی ارزشی ممکن است به سوء مصرف الکل، مواد مخدر و خودکشی نیز برسد.
- بی ارزشی و مشکلات روان: ناامیدی، اضطراب اجتماعی، از دست دادن هدف در زندگی، کاهش علاقه و اهمیت به زندگی، دوری از بیان عواطف، بیان مداوم افکار منفی، از علائم شایع افرادی است که احساس بی ارزشی دارند.
- بی ارزشی و روابط: این افراد از روابط صمیمی کناره گیری می‌کنند، در جمع منزوی و گوشه گیرند، حساس و زود رنج بوده و هر اتفاقی در رابطه را به معنی بی ارزش بودن برای دیگران تعبیر می‌کنند.
روش‌های درمانی برای مقابله با احساس بی ارزشی
احساس بی ارزشی به سرعت افراد را فرسوده می‌کند و به طور قابل توجهی در عملکرد فردی آنها اختلال ایجاد کند. باید بدانیم کنار آمدن با این احساسات بدون دریافت کمک حرفه‌ای دشوار است و هنگامی که بی ارزشی به عنوان علامت افسردگی یا هرگونه بیماری روانشناختی دیگر تشخیص داده شود، اغلب نیاز به روان درمانی توام با دارو درمانی است.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره رفتار درمانی شناختی (CBT)؛ کاربرد درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی _ رفتاری: نوعی درمان است که به افراد کمک می‌کند تا افکار خود را طوری تنظیم کنند که بر احساسات و رفتارشان تأثیر مثبت بگذارند. این روش برای درمان احساس بی ارزشی درمانی موثر است.
درمان‌های تحلیلی از جمله طرحواره درمانی، درمان روانپویشی و روابط ابژه به بررسی عمیق تجربه‌های کودکی فرد می‌پردازند و به فرد کمک می‌کنند تا آسیب‌های کودکی‌اش را ترمیم کند و بتواند آگاهی بیشتری نسبت به خود پیدا کند.
درمان‌های آنلاین: اگر بخواهید درمان آنلاین را امتحان کنید خوب است بدانید تحقیقات نشان داده درمان آنلاین می‌تواند به اندازه درمان حضوری در این زمینه موثر باشد. درمان آنلاین روشی در دسترس و مقرون به صرفه برای کمک به نگرانی‌های مربوط به احساس بی ارزشی است. خدماتی که به صورت آنلاین ارائه می‌شود، از نظر آنچه ارائه می‌شود، قیمت آنها و نحوه انجام جلسات درمانی متفاوت‌اند. درمان‌های غیر حضوری می‌توانند به شکل جلسات ویدیویی یا تلفنی باشند.
باید به خاطر داشته باشید نوع رویکرد درمان وابسته به شخصیت مراجع و درمانگر و اهداف درمانی است و شما بعد از مدتی رویکرد مناسب با شخصیت و سبک زندگی خود را پیدا خواهید کرد. مسئله‌ای که دراین بین از اهمیت زیادی بر خوردار است، گام برداشتن در جهت دریافت کمک از یک متخصص قبل از ریشه‌دار شدن حس بی ارزشی و افت شدید عملکردهای اجتماعی است.
بیشتر بخوانید: اختلال سادیسم چیست و چه علائمی دارد؟
اگر احساس بی ارزشی می کنید، قدم‌های کوچک و کاربردی وجود دارند که می‌توانید با انجام آنها، خود را از احساس بی ارزشی و پوچی آزاد کنید. در اینجا چند روش کاربردی برای مقابله با احساس بی ارزشی و پوچی بیان شده که می‌توانند در صورت شدید نبودن حس بی ارزشی به روند بهبود شماکمک کنند.
- با خود مهربان باشید
افرادی که احساس بی ارزشی می‌کنند، اغلب دچار نگاه سرزنشگر در گفتگو با خود هستند، بر روی رفتار مهربانانه با خود تمرکز کنید. اگرچه در ابتدا ممکن است کمی بیهوده به نظر بیاید، اما وقتی متوجه گفتگوی منفی با خود می‌شوید به دنبال روش‌هایی باشید که بتوانید آن افکار را به شکل مثبت یا واقع بینانه‌تری در آورید. به عنوان مثال، به جای اینکه فکر کنید "من هرگز قادر به انجام آن کار نخواهم بود"، بهتر است بگویید، "من می‌توانم هر روز بخش کوچکی را در جهت رسیدن به خواسته‌ام انجام دهم بدون آنکه تمرکزی بر طولانی بودن مسیر و ناامید شدن از آن داشته باشم."
- به دایره اطرافیانتان توجه کنید
شما بعد از چند سال به 5 نفر نزدیک زندگیتان شبیه خواهید شد. پس گاهی اوقات احساس بی ارزشی و پوچی در پاسخ به موقعیت‌ها، افکار، تجربیات یا حتی معاشرت با افراد خاصی بوجود می‌آید. شروع به مشاهده کنید که این احساسات چگونه بروز می‌کند، چه اتفاقی می‌افتد و چه نوع افکاری ممکن است در احساس بی ارزشیتان نقش داشته باشد؛ این یکی از راه‌های مبارزه با نشخوارهای فکری است که می‌تواند باعث افزایش احساس بی ارزشی شود.
- یک لیست قدردانی داشته باشید
بی ارزش بودن می‌تواند زمانی رخ دهد که زندگی خود را به طور ناجوانمردانه‌ای با زندگی دیگران مقایسه کنید. برای رهایی از این مقایسه لیستی از کارهای ارزشمندی که انجام داده‌اید، تهیه کنید. از این طریق می‌توانید تمرکز مجدد افکار خود را روی دستاوردهایتان بگذارید. این لیست از شما در برابر تأثیرات منفی مقایسه و بی ارزشی محافظت می‌کند.
- انجام کار مفید برای دیگران
بعضی اوقات که احساس بی ارزشی می‌کنید، تمرکز را به چیز دیگری غیر از خودتان ببرید. تحقیقات نشان داده است که انجام فعالیت‌های اجتماعی مانند داوطلب شدن برای جامعه خود یا کمک به شخص دیگر می‌تواند در خوشبختی و رفاه شما تأثیر مثبتی بگذارد. در واقع کمک به دیگران احساس ارزشمندی را در شما افزایش می‌دهد.
- گرفتن کمک حرفه‌ای
احساس بی ارزشی احساس دردناکی است که در صورت درمان نشدن عواقب زیادی را برای زندگی فرد به همراه دارد. مشاوره فردی به شما کمک می‌کند تا بهتر بتوانید به آنچه درونتان می‌گذرد پی ببرید، فشارهایی که ناخواسته به جسم و روانتان تحمیل می‌کنید شناسایی کرده و برای رهایی از احساس بی ارزشی برنامه ریزی کنید. افرا کلینیک با مشاورانی مجرب برای ارائه خدمات مشاوره و رواندرمانی در کنار شما عزیزان خواهد بود تا برای رهایی از تله ذهنی، احساس بی ارزشی به شما کمک کند.
برای دریافت مشاوره فردی به صورت تلفنی، آنلاین و حضوری با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
