همه شما در موقعیت های مختلف ممکن است واژه افسرده ام را به کار برده باشید. در واقع افسردگی یکی از شایع ترین اختلالات روانشناسی است که همه ما در دوره ای آن را تجربه کرده و یا در اطرافیانمان مشاهده کرده ایم. در این متن بر اساس معیارهای تشخیصی انجمن روانپزشکی آمریکا، علائم و نشانه های اختلال افسردگی در زنان و مردان و شرایط تشخیص آن آمده است. امیدواریم با مطالعه این بخش، بهتر بتوانید علائم و نشان های این بیماری را شناسایی کنید؛ همچنین در این متن علائم و نشانه های افسردگی ، دلایل علمی افسردگی و معرفی کردن درمان های موثر در افرا کلینیک ، بیان شده است، تا با آگاهی درباره اختلال افسردگی در صورت مشاهده آن در دیگران و یا ابتلای خود بتوانید به سرعت آن را شناسایی و راههای مقابله با آن را به موقع به کار ببرید.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
افسردگی چیست؟
افسردگی یکی از اختلالات مهم روانشناختی است که بسیار شایع است و تقریبا در همه سنین و فرهنگ ها دیده می شود؛ البته بین احساس افسردگی که غم و اندوه است با اختلال افسردگی که بیماری جدی هست تفاوت های اساسی وجود دارد و برای تشخیص و درمان آن باید از افراد متخصص کمک گرفت.
انواع افسردگی
همه ما گاهی اندوهگین یا بی انرژی می شویم و به مروز زمان دوباره انرژی سابق خود را به دست می آوریم. اما آنچه در مورد علائم و نشانه های افسردگی باید در نظر گرفت تنها وجود آنها نیست، بلکه می بایست مدت زمان بروز این نشانه ها و علت بروز آنها و شدت آن هم بررسی شود و بر این اساس، نوع افسردگی مشخص می شود. افسرگی انواع مختلفی دارد و به طرق مختلف طبقه بندی می‌شود. از انواع شایع افسردگی می‌توان به افسردگی پس از زایمان و افسردگی پیش از قاعدگی اشاره کرد. نمونه های دیگری از این طبقه بندی در ادامه مشاهده می‌شوند.
- افسردگی اساسی
- افسردگی مزمن
- افسردگی نامشخص
افسردگی اساسی : اگر 5 نشانه یا بیشتر، از 10 نشانه ای که در بالا ذکر شده در یک دوره دو هفتگی ای وجود داشته باشد، و شدت آن به حدی باشد که نشان دهنده تغییر جدی در شخصیت فرد و افت سطح عملکرد قبلی او (تخریب در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم) باشد.
نکته مهم این است که: این علائم و نشانه های افسردگی ناشی از مصرف موادی مثل مواد مخدر یا دارو نباشد، همچنین علائم ناشی ازاختلال پزشکی مثل کم کاری تیروئید نیز نباشد، می توان تشخیص افسردگی اساسی را داد.
افسردگی مزمن : زمانی که نشانه های افسردگی کم اشتهایی یا پر خوری، بی خوابی یا خستگی، عزت نفس پایین، تمرکز ضعیف، مشکل تصمیم گیری و یا احساسات ناامیدی به مدت دو سال در تمام یک روز و بیشتر روزها وجود داشته باشد و یا دیگران آن را گزارش دهند و در طول 2 سال فرد هیچ گاه بیش از 2 ماه بدون علائم و نشانه های افسردگی دیده نشود (البته این مدت زمان در کودکان و نوجوان یکسال است.) می توان تشخیص افسردگی مزمن داد.
نکته مهم در تشخیص افسردگی مزمن این است که هرگز دوره منیک در این مدت دیده نمی شود. هر نوع اختلال روانپریشی دیگر نیز در فرد دیده نشده، نشانه ها مرتبط به تاثیرات فیزیولوژی مواد ( دارو- مواد مخدر) نباشد و در عملکردهای اجتماعی، شغلی و یا زمینه های دیگر افت چشمگیری ایجاد شده باشد.
افسردگی نامشخص دارای علائم زیر است :
افسردگی همیشه به شکل اساسی یا مزمن نیست، بلکه ممکن است از نظر شدت و طول زمان با دو نوع افسردگی قبلی همخوانی نداشته باشد که به آن افسردگی نا مشخص می گویند و دارای ویژگی های زیر می باشد.
- کج خلقی مداوم و بازگشتی که دست کم یک ماه طول بکشد.
- کج خلقی که دست کم یک ماه با چهار نشانه یا بیشتر از علائم زیر همراه باشد.
- مشکل تمرکز یا مشغولیت ذهنی با اموربی معنا
- مشکل خواب (مشکل در به خواب رفتن یا تداوم نداشتن خواب، خستگی ناشی از عدم رضایت از کیفیت خواب)
- خستگی یا کاهش انرژی
- تحریک پذیری
- نگرانی مداوم
- به آسانی به گریه افتادن
- گوش به زنگی افراطی
- پیش بینی مداوم بدترین رویدادها
- ناامیدی
- کاهش احترام به نفس یا بی ارزش شمردن احساسات
بیشتر بخوانید: عزت نفس چیست؟
علائم و نشانه های افسردگی چیست؟
علائم و نشانه های افسردگی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
- دسته اول: علائم فکری
- افکار تکرار شونده خودکشی (البته نه به صورت ترس از مرگ) بدون نقشه خاص و یا با نقشه خاص، گاهی بیمار افسرده به قدری ماهرانه خودکشی می‌کند که اطرافیان برای مدتها در بهت و ناباوری هستند نکته مهم در مورد خودکشی در بیماران افسرده شدید این است که آنها کمتر ممکن است نمایش خودکشی داشته باشند و در بیشتر مواقع خودکشی آنها موفق است.
- نوع خاصی از تفکر ناامیدانه که در علل افسردگی آن را توضیح خواهیم داد.
- دسته دوم: علائم خلقی
- خلق افسرده : بیمار در تمام روز یا بیشتر روز احساس پوچی و نا امیدی شدید می کند.
- از دست دادن حس علاقه و لذت : شبیه به از دست دادن حس چشایی بیمار هیچ حس خوب یا بدی را ارتباط با اتفاقات ندارد و این بی علاقگی به شدت او را آزار می دهد.
- احساس بی ارزشی : همه دستاوردها و مهارت هایی که دارد برای او بی ارزش شده است.
- احساس گناه بی جایی که فقط در رابطه با تغییرات شرایط روحی بیماریش نیست مثل کم انرژی بودن یا بی تفاوت بودن بلکه این احساس گناه حتی در رابطه با اتفاقات بدی که برای اطرافیان نیز می افتد، وجود دارد.
- دسته سوم: علائم رفتاری
- خستگی یا فقدان انرژی تقریبا هر روز با وجود استراحت یا خواب به اندازه
- کاهش یا افزایش وزن به طور چشمگیر برای مثال 7 کیلو در عرض دو هفته
- بی خوابی یا پر خوابی به طوری که فرد از الگوی طبیعی کاملا خارج شده است یعنی کمتر از 3 ساعت و یا بیشتر از 12 ساعت می خوابد.
- تحریک پذیری یا کندی روانی-حرکتی : بیمار به نظر می رسد مدام از چیزی رنجیده و در حال اعتراض است و یا نسبت به اتفاقات واکنش مناسب انجام نمی دهد.
بیشتر بخوانید: روش های درمان افسردگی شدید؛ مشاوره درمان افسردگی
عواملی که افسردگی را شدیدتر می کنند
علائم و نشانه های افسردگی در زنان و مردان متفاوت است و در افراد مختلف به روش های مختلفی بروز می کند.با ما همراه باشید تا این نشانه ها را برای شما شرح دهیم:
علائم افسردگی شدید در زنان
علائم افسردگی در زنان بیشتر به شکل احساسی بروز می دهد، به طور مثال زنان بیشتر گریه می کنند و در رختخواب می مانند و کمتر رفتارهای پرخاشگرانه انجام می دهند. گاهی افسردگی در زنان راه حلی برای مشکلات ارتباطی با همسر است و همین سود ثانویه ای که دارد مانع از انگیزه برای درمان آن می شود. برای مثال خانم متاهلی که برای درمان مراجعه کرده و تشخیص افسردگی برای او داده شده در صورتی که صرفا درمان افسردگی اتفاق بیافتد، ممکن است با بهبود او، زندگی زناشویی وی دچار چالش های جدی شده و مرد شروع به رفتارهای بدبینانه و خصمانه نسبت به فعالیت های خانم نشان دهد به همین دلیل در زنان احتمال این که افسردگی راه حلی برای مشکلات عمیق تر باشد بیشتر است.
البته باید به این نکته توجه کرد، علائم افسردگی شدید در زنان و مردان بزرگسال مشابه است چرا که اختلال افسردگی سه مرحله دارد، درمرحله خفیف و متوسط آن عوامل محیطی مثل فرهنگ و نوع تربیت و حتی جنسیت تاثیر می گذارد ؛ اما افسردگی شدید چهار ویژگی دارد که در مردان و زنان یکسان است؛
- تغییرات چشمگیر در ظاهر، مثلا کاهش وزن شدید یا افزایش وزن
- افت عملکرد عمومی برای مثال رها کردن کار
- کاهش واقعیت سنجی به شکلی که بیمار دچار هزیان و توهم می شود
- به طور جدی به تمام کردن زندگی فکر می کند
بیشتر بخوانید: توهم چیست و راه درمانش کدام است؟ علائم اختلال توهم
علائم افسردگی شدید در مردان
تحقیقات علمی نشان داده مردان درتحریک پذیری، استفاده از مواد مخدر یا مصرف الکل و خودکشی های موفق تفاوت های معناداری با زنان افسرده دارند، اگر چه وقتی تشخیص افسردگی شدید داده می شود در بیشتر علائم و نشانه های افسردگی شبیه هم می باشند.
علائم افسردگی شدید در کودکان و نوجوانان
افسردگی در کودکان بیشتر به شکل بدخلقی و بیقراری خود را نشان می دهد گاهی تصور می شود کودکان احساس گناه ندارند در حالی که کودکان از 6 سالگی ممکن است، احساس گناه شدیدی داشته باشد و گاهی اتفاقاتی که به آنها مربوط نیست، را هم به خود نسبت می دهند برای مثال خود را در طلاق یا بیماری والدین و نزدیکان مقصر می داند. افسردگی در نوجوانان بیشتر با کناره گیری اجتماعی و افت عملکرد تحصیلی خود را نشان می دهد و همانطور که در مقاله افسردگی در نوجوانان گفتیم به دلیل تغییرات خلقی مربوط به بلوغ و هویت یابی، ممکن است به موقع به این علائم توجه نشود و همین باعث آسیب های جبران ناپذیری در آینده نوجوان شود.
علائم افسردگی شدید در سالخوردگان
افسردگی در سالمندان اتفاقی شایع است چرا که بسیاری از بزرگسالان جوری زندگی می کنند، که انگار قرار نیست دوره سالخوردگی را تجربه کنند؛ در نتیجه برای این سن و سال و شرایط جسمی و روحی آن آمادگی ندارند و با تجربه نشانه های پیری به یکباره شوکه می شوند و با ناباوری متوجه کاهش قوای بدنی خود می شوند؛ بنابراین هرچه میزان ناباوری افراد در مورد سالمندی بیشتر باشد، ناسازگاری برای پذیرش شرایط این مرحله زندگی نیز بیشتر می شود و یکی از عوارض عدم آمادگی برای این مرحله، افسردگی است. از مهمترین علائم افسردگی در سالمندی، عدم پیگیری بیماری های جسمی و نخوردن داروها، کم تحرکی ، عدم رعایت رژیم غذایی، کناره گیری اجتماعی ویا ترس از تنها ماندن است. نکته ای که توجه به علائم افسردگی را در سالمندان دو چندان می کند، ارتباط مستقیم علائم افسردگی با بیماری آلزایمراست، همچنین خسارت های شدید و جبران ناپذیر به جسم سالمند به دلیل افسردگی باعث می شود تا پیگیری این علائم را بسیار ضروری بدانیم.
تمایز میان افسردگی و اختلال دو قطبی
علائم و نشانه های افسردگی همراه با سه ملاک دیگر که شامل علت بروز، مدت بروز و شدت آن است برای تشخیص افسردگی لازم است و نکته مهم این است که نشانه های منیک (سرخوشی) در هیچ نوع از اختلال افسردگی دیده نمی شود.اما در صورتی که افسردگی همراه با دوره های منیک باشد. دوره های که ویژگی هایی مثل سرخوشی، بی خوابی چند روزه، ولخرجی و رابطه جنسی افراطی داشته باشد.در این شرایط با پذیرش یکسری ملاحظات می توان برای فرد تشخیص بیماری دوقطبی داد.
دلایل افسردگی : چرا افسرده می شویم؟
-
از دست دادن ها
عدم تحمل ناکامی، ناکامی های شدید و یا وجود ناکامی های غیر منتظره مثل فوت یک عزیز، ورشکستگی و ... یکی از عوامل مهم بروز افسردگی می باشد.
-
کاهش تقویت رفتار
یکی از ویژگی های جوامع جمع گرا از جمله ایران، اهمیت تشویق و تقویت های بیرونی است؛ در واقع انگیزه های بیرونی برای هدایت رفتار اهمیت زیادی دارند. بنابراین در صورتی که مشوق های بیرونی به هر دلیلی حذف شوند یا فرد از گروه خانواده یا دوستان طرد شود، این شرایط بیرونی می تواند باعث افت انگیزه های فرد، احساس آدم بد بودن و در نتیجه بروز افسردگی شود.
-
کاهش توانایی شخص در برقراری روابط اجتماعی قوی
انسان دو نیاز اساسی دارد یکی نیاز به استقلال و دوم نیاز به بودن با دیگران است؛ در صورتی که مشکلی در شبکه ارتباطی فرد بوجود بیاید و باعث انزوای او شود احتمال بروز افسردگی زیاد می شود.
-
کمبود خود گردانی
افسردگی پیامد مجموعه ای از کمبودها در روند خودگردانی است، خودگردانی شامل خودبازبینی، خود ارزیابی، خود تقویتی است و درنتیجه آن دسته از تلاش هایی است که باعث می شود شخص در نبود حمایت های بیرونی در مسیر خود پایدار بماند و متزلزل نشود. پس اگر احساس خود اتکایی کم باشد فرد در معرض نوسانات روحی و بروز افسردگی قرار می گیرد.
-
درماندگی آموخته شده
حتما برا ی شما هم اتفاق افتاده که وقتی چندین اتفاق پشت سرهم می افتد که از کنترل شما خارج است، ممکن است شما اعتماد به نفس تان را کمی از دست بدهید. سلیگمن روانشناس اروپایی معاصر اعتقاد دارد در صورتی که فرد در محیط هایی قرار بگیرد و مدام اتفاقات آزادهنده ای وجود داشته باشد که او نتواند هیچ کنترلی روی آنها داشته باشد، دچار درماندگی آموخته شده می شود، در این مواقع فرد با خود می گوید "من درمانده ام و نمی توانم بر محیطم تاثیر بگذارم" و رفتارش کنار گذاشتن هر گونه تلاش( انفعال و پس نشینی) است، احساس درماندگی در طولانی مدت باعث بروز افسردگی می شود.
-
ناامیدی
شیوه فکر کردن افراد اهمیت زیادی در بروز افسردگی دارد، اولین بار روانشناسی به نام آبراهامسون در بررسی افراد افسرده یک الگوی مشخصی را در نوع تفکر آنها شناسایی کرد. او دریافت بیماران افسرده در مورد تحلیل اتفاقات منفی، آن را درونی، کلی و پایدار می دانند برای مثال اگر امتحانی را خراب کردند، باور دارند" من آدم کند ذهنی هستم که همیشه خراب می کنم و از بچگی تا الان همیشه اینطوری بودم " در مورد اتفاقات مثبت تفکر افراد افسرده بیرونی، خاص و ناپایدار می باشد، برای مثال اگر امتحانی را خوب بدهند می گویند " امتحان راحت بود، سوالات این مبحث آسان بود وامروز نمیدونم چی شد که خوب دادم" به این ترتیب این شیوه ی تفکر در تحلیل اتفاقات باعث رشد و عمیق شدن حس نا امیدی در افراد می شود.
عوارض افسردگی
افسردگی در صورت استمرار و درمان نشدن و همین طور در صورت شدت یافتن و شدید بودنُ عوارض مختلفی از جمله بیماری‌های روحی و روانی را به دنبال دارد. از جمله این عوارض می‌توان کاهش و یا افزایش وزن، بیماری‌های قلبی، فکر خود آزاری و یا خودکشی، کاهش فعالیت‌های اجتماعی، گوشه گیری و انزوا، احساس پوچی و خستگی شدید و... اشاره کرد. هر یک از این عوارض به خودی خود بسیار مهم هستند و این نکته لزوم تشخیص و درمان به موقع افسردگی را مشخص می‌سازد.
نتیجه گیری
افسردگی یکی از بیماری های روانشناختی رایج است که با وجود مطالب زیادی که در مورد آن وجود دارد اما آمار ها نشان می دهد افرد زیادی به دلیل دیر تشخیص دادن یا عدم درمان مناسب آسیب های جدی از آن می بینند، در این مقاله سعی شد نکات مهم برای تشخیص بیماری افسردگی و علائم و نشانه های افسردگی در زنان، مردان، کودکان، نوجوانان و سالمندان گفته شود؛ همچنین علل و روش های درمان آن نیز مطرح شده است که امیدواریم با مطالعه آن ها بتوانید در صورت مشاهده در خود یا دیگران به سرعت برای بر طرف کردن آن اقدام کنید. در این مسیر می توانید از مشاوران مرکز مشاوره افرا کمک بگیرید. مرکز مشاوره افراکلینیک مفتخر است با کادری مجرب، خدمات روانشناختی را در زمینه درمان بیماری افسردگی را به روش های روان درمانی , دارو درمانی , درمان حمایتی و درمان تحریک الکتریکی مغز انجام می دهد.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
