بهتر است بدانید شوک فرهنگی مهاجرت به یکباره پیش نمی‌آید بلکه پس از طی مراحلی به تدریج با آن مواجه می‌شوید. آشنایی با این مراحل به شما کمک می‌کند تا درک صحیح‌تری از هیجانات و افکار مربوط به تجربه شوک فرهنگی مهاجرت داشته باشید.
در این مطلب از افراکلینیک به توضیح مراحل مختلف شوک فرهنگی مهاجرت، علائم و راهکارهای مقابله با آن پرداخته‌ایم. با کمک گرفتن از مشاورین افراکلینیک می‌توانید دوره شوک فرهنگی پس از مهاجرت را پشت سر بگذارید.
شوک فرهنگی مهاجرت چیست؟
شوک فرهنگی مهاجرت، تجربه مشترکی در میان اغلب افراد مهاجر است. وقتی به کشور جدید وارد می‌شوید با تفاوت‌های فرهنگی بسیار زیادی در مقایسه با سرزمین مادری خود مواجه هستید. این تفاوت‌ها در مرحله اول شاید برای شما جذاب باشد؛ اما به مرور ممکن است برخی از این تفاوت‌ها دردسرساز شوند یا برای شما ناخوشایند باشد.
شوک فرهنگی مهاجرت دقیقا از همین‌جا شروع می شود. از جایی که به این تفاوت‌ها پی می‌برید و به تدریج وارد فرایندی می‌شوید که سعی دارید با فرهنگ جدید سازگار شوید. در پدیده شوک فرهنگی مهاجرت افراد دائما در حال مقایسه ارزش‌های فرهنگی خود و فرهنگ موجود هستند و به میزانی که بتوانند این تفاوت‌های جدید را بپذیرند می‌توان گفت با شوک فرهنگی مهاجرت نیز راحت‌تر کنار خواهند آمد.
مراحل مختلف شوک فرهنگی مهاجرت
مرحله 1: دوره ماه عسل یا خوشحالی
در این مرحله همه چیز در حالت ایده‌آل خود قرار دارد. به هدف خود دست پیدا کرده‌اید و توانسته‌اید به کشور مورد علاقه‌تان مهاجرت کنید. در کشور مقصد با پدیده‌های متفاوتی از جمله افراد مختلف، آداب و رسوم، برخوردهای متنوع و قوانین خاص روبه‌رو می‌شوید و در مرحله اول همه این‌ها برای شما جذاب است.
مرحله 2: شوک/ بحران فرهنگی (ناامیدی)
مشکلات ناشی از شوک فرهنگی دقیقا در این مرحله خود را نشان می‌دهد. به تدریج این جذابیت‌ها رنگ می‌بازند و برای شما عادی می‌شود. به مرور وقتی وارد فعالیت‌های حرفه‌ای و جدی خود می‌شوید درمی‌یابید که این تفاوت‌های جذاب گاهی برای شما دردساز شده و یا با برخی از تفاوت‌های فرهنگی نمی‌توانید کنار بیایید. سازگاری و انطباق در جنبه‌های مختلف زندگی ممکن است شما را فرسوده کند و احساس ناامیدی کنید. مدت این مرحله بستگی به میزان انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری شما دارد، هر چقدر شما فرد سازگارتر و همراه‌تری با پدیده‌های جدید باشید به همان میزان شما با فرهنگ جدیدی که روبرو هستید راحت‌تر کنار می‌آیید و به مرور به آن را می‌پذیرید.
مرحله 3: جاافتادن/ بهبود
به تدریج با بهبود اوضاع و تسلط یافتن بر امور مختلف احساس ناامیدی شما کاهش یافته و تقریبا در این مرحله تفاوت‌های فرهنگی را پذیرفته و با آن کنار می‌آیید.
مرحله4: دوفرهنگی یا تسلط
به مرور در می‌یابید که زندگی کردن با دو فرهنگ کار سختی نیست و می‌توانید بر نقاط مشترک دو فرهنگ تمرکز کنید و تفاوت‌ها را به حداقل برسانید. رسیدن به این مرحله در افراد مختلف، متفاوت است و ممکن است در بعضی از افراد چندین سال طول بکشد.
بیشتر بخوانید: افسردگی بعد از مهاجرت؛ دلایل افسردگی پس از مهاجرت
علائم مختلف شوک فرهنگی مهاجرت
بعد از گذشت مدت زمانی از مهاجرت، دقیقا وقتی افراد متوجه تفاوت‌ها و مشکلات ناشی از آن می‌شوند و در انطباق با شرایط جدید به دردسر می‌افتند شوک فرهنگی مهاجرت علائم خود را نشان می‌دهد. مهم‌ترین علائم شوک فرهنگی مهاجرت عبارت است از:
-
احساس غم و ناامیدی
-
اضطراب و استرس
-
بی‌حوصلگی
-
انزوا و تنهایی
-
عدم تمایل به فعالیت
-
پرخوری و کم‌خوری
-
بی‌خوابی یا پرخوابی
-
تنفر از کشور یا افراد جدید
افرادی که درگیر شوک فرهنگی مهاجرت می‌شوند ابتدا با احساسات ناخوشایندی همچون استرس، ناامیدی یا غمگینی روبه‌رو هستند. این احساسات به دلیل تفاوت‌های موجود و سردرگمی افراد اتفاق می‌افتد. ممکن است افراد در توانایی خود برای سازگار شدن یا حل کردن مسائل شک کنند و این مسئله منجر به بروز نگرانی و اضطراب در آنها شود. یا اینکه مشاهده تفاوت‌های بسیار گسترده منجر به این تفکر شود که من همیشه تنها خواهم ماند و نمی‌توانم دوستی پیدا کنم و ... . در این مواقع احساس غمگینی پدیده بسیار رایجی است. اگر به میزان زیادی احساس غمگینی داشته باشید ممکن است علائم افسردگی را نیز تجربه کنید. غمگینی زیاد ممکن است شما را منزوی کرده و تمایل به ارتباط و ورود به اجتماع را در شما کمرنگ کند.
بیشتر بخوانید: برای رهایی از غم غربت چه باید کرد؟ روش‌های مقابله با غم غربت
برخی از افراد در هنگام تجربه شوک فرهنگی برای مقابله با هیجانات ناخوشایند خود ممکن است از مکانیزم‌های دفاعی همچون پرخوری یا پرخوابی استفاده کنند. حتی شاید متوجه شوید که دیگر به کشور مقصد یا افراد جدید علاقه ندارید و گاهی ممکن است از آنها متنفر شوید. تجربه این علائم شاید به نظرتان سخت و طاقت‌فرسا بیاید؛ اما خوشبختانه راهکارهای مقابله‌ای موثری وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا عوارض ناشی از شوک فرهنگی مهاجرت را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید.
راهکارهای مقابله با شوک فرهنگی مهاجرت
اگرچه شوک فرهنگی تجربه مشترک و رایجی در بین مهاجرین است؛ اما به این معنا نیست که راهکار درمانی ندارد و به ناچار در برابر آن باید تسلیم شوید. با استفاده از راهکارهای زیر به راحتی می‌توانید این پدیده را مدیریت کرده و حتی تا حدودی از آن پیشگیری کنید.
پذیرش
بسیاری از افراد وقتی با شوک فرهنگی مواجه می‌شوند این موضوع را به ناتوانی و احساس ضعف خود نسبت می‌دهند؛ در حالی که شوک فرهنگی تجربه مشترکی است که اکثر افراد مهاجر آن را تجربه می‌کنند و ممکن است برخی با شدت بیشتری و برخی کمتر با آن درگیر شده باشند. افراد با یکدیگر متفاوت هستند و دلیلی ندارد همه مثل هم باشند. احساسات غم و ناامیدی ناشی از شوک فرهنگی را کتمان نکنید. آنها را بپذیرید و سعی کنید با یک فرد مطمئن در مورد هیجانات خود صحبت کنید. مشاوران افراکلنیک با امکان ارائه مشاوره آنلاین در این زمینه به شما خدمات تخصصی ارائه می‌دهند.
حل مسئله
مهارت حل مسئله را در خود افزایش دهید و در مواجهه با ناکامی‌ها به جای منفعل شدن دنبال راه‌حل باشید. به هر میزانی که قدرت حل مسئله داشته باشید مشکلات، کمتر شما را ناامید و درمانده می‌کند.
استقلال
از آنجایی که در فرهنگ‌های جمع‌گرایی مثل ایران، دیگران نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های افراد دارند، زمانی که افراد مهاجرت می‌کنند اکثرا ناخودآگاه به دنبال کسانی هستند که به آنها تکیه کنند؛ به همین دلیل وقتی احساس می‌کنند باید خودشان برای همه چیز تصمیم بگیرند و هیچ اجبار بیرونی برای انجام کارهای شخصی خود ندارند، دچار سردرگمی و بی‌معنایی در زندگی می‌شوند؛ بنابراین تمرین استقلال می‌تواند کمک کند که به مرور بتوانیم مستقل از دیگران تصمیم بگیریم و با تنهایی خود احساس راحتی داشته باشیم. در صورتی که قدم گذاشتن در این راه برای شما سخت است می‌توانید از مشاورین افرا کلینیک کمک بگیرید.
افزایش اطلاعات
تا جایی که می‌توانید در مورد کشور جدید، شرایط زندگی، آداب و رسوم و فرهنگ موجود در آن اطلاعات کسب کنید. افزایش آگاهی و مطلع بودن از تفاوت‌های فرهنگی تا حد زیادی در جلوگیری از مزمن شدن شوک فرهنگی موثر خواهد بود. علاوه بر افزایش اطلاعات، مهارت‌های لازم برای زندگی در کشور مقصد را نیز در خود افزایش دهید. زبان خود را تقویت کنید و سعی کنید با رزومه کاری و تحصیلی قوی مهاجرت کنید.
خود را فعال نگه دارید
اجازه ندهید احساسات غمگینی و ناامیدی منزوی و غیرفعالتان کند. این انزوا شما را درگیر یک چرخه باطل می‌کند و به تدریج از برنامه‌های زندگی خود عقب می‌افتید. بنابراین متناسب با سطح انرژی خود، روزانه فعالیت‌هایی را انجام دهید.
روابط خود را ارتقا دهید
وقتی با تفاوت‌های آزاردهنده در فرهنگ جدید مواجه می‌شوید ممکن است ناخودآگاه از برقراری رابطه با افراد جدید اجتناب کنید یا اینکه تصور کنید هیچ‌وقت نمی‌توانید روابط جدید شکل دهید. به جای اینکه بر تفاوت‌ها متمرکز شوید و آنها را در ذهن خود بزرگ کنید و دائما دغدغه داشته باشید آنها را بپذیرید و در عوض به دنبال نقاط اشتراک و شباهت‌ها باشید. این نگرش به شما انگیزه می‌دهد تا در جست‌وجوی روابط جدید باشید و کمتر احساس تنهایی کنید.
افزایش مهارت‌های زندگی
مهارت‌های ارتباطی، تاب‌آوری، سازگاری و تغییر در باورهای متعصبانه می‌تواند در سازگاری افراد کمک موثری داشته باشد. بنابراین اگر شما بتوانید این مهارت‌ها را در خود تقویت کنید می‌توانید مرحله هماهنگ شدن با فرهنگ جدید را با تعارضات و مشکلات کمتری بگذرانید.
بیشتر بخوانید: مهارت انطباق پذیری با محیط در زندگی شغلی و اجتماعی
مشاوره بگیرید
گاهی افراد احساس می‌کنند حالی که تجربه می‌کنند را کسی نمی‌تواند درک کند و یا کسی نمی‌تواند کاری کند. در حالی‌که حتی تجربه یک جلسه مشاوره نشان داده افراد بعد از جلسه احساس سبکی و رها شده از غم را برای مدتی دارند و در جلسات بیشتر فرد تسلط بر احساساتش را دوباره بدست می‌آورد.
