افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی در مورد جذابیت جسمی خود بسیار نگران هستند و اغلب به همین دلیل، رفتار اغواگرایانه‌ای دارند و سعی می‌کنند همیشه در کانون توجه قرار بگیرند. روابط بین فردی افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی آشفته و به نظر می‌رسد احساسات آن‌ها اغراق‌آمیز، بی‌ثبات و سطحی است. به همین دلیل شاید اصطلاح طبل توخالی بهترین توصیف از شخصیت نمایشی یا هیستریونیک باشد.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
با مشاورین افرا کلینیک همراه باشید تا همه چیز را دربارۀ اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک و نحوه برخورد صحیح با اختلال شخصیت نمایشی را بدانید.
اختلال شخصیت نمایشی به چه معناست؟
فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دارای الگوهای رفتاری مخرب، مختل و ناکارآمد است که در تمام طول عمر با آن‌ها همراه بوده و حیطه‌های مختلف زندگی شخصی، بین‌فردی، شغلی و اجتماعی آنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شخصیت نمایشی یا هیستریونیک با دو ویژگی مهم و برجسته مشخص می‌شود:
-
هیجان‌پذیری
-
توجه‌طلبی مفرط
فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی از نظر هیجانی تحریک‌پذیر بوده و اغلب به محرک‌های کوچک با قشقرق و فوران‌های خشم پاسخ می‌دهد. افراد نمایشی هیجان‌های خود را به شدت ابراز می‌کنند. با این حال ابراز هیجان‌های آن‌ها اغراق‌آمیز و غیرواقعی به نظر می‌رسد، انگار که در حال بازی یک نقش نمایشی هستند. افراد هیستریونیک از نگاه دیگران بسیار سطحی، پرتوقع، وابسته و عصبی هستند.
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی
توجه‌طلبی و هیجان‌پذیری افراطی 2 ویژگی مهم اختلال شخصیت نمایشی هست که به صورت یک الگوی عمیق و فراگیر از اوایل بزرگسالی شروع شده و در زمینه‌های مختلف خود را نشان می‌دهد. برای تشخیص اختلال شخصیت نمایشی وجود حداقل 5 مورد از علائم و نشانه‌های زیر ضروری است:
-
در موقعیت‌هایی که مرکز توجه قرار ندارند، ناراحتی و واکنش زیادی را نشان می‌دهند.
-
مشخصه تعامل فرد هیستریونیک با دیگران، رفتار نامتناسب و به صورت اغواگری جنسی است.
-
افراد هیستریونیک هیجان‌های سطحی داشته و به سرعت تغییر جهت می‌دهند.
-
همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کنند.
-
سبک گفت و گو و تعاملشان به نحوی افراطی مبتنی بر حدس، گمان و فاقد جزئیات است.
-
خودنما و نمایشی بوده و در ابراز احساسات مبالغه می‌کنند.
-
به سادگی تحت‌تاثیر سایرین و شرایط محیطی قرار می‌گیرند.
-
روابط را صمیمی‌تر از آنچه که واقعا هست در نظر می‌گیرند.
ویژگی‌ها و خصوصیات افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک تحریک‌پذیر و هیجانی هستند و رفتاری پررنگ و لعاب، نمایشی و برونگرایانه دارند. اما به رغم این رفتار پر زرق و برق از برقراری روابط عمیق و طولانی مدت ناتوان هستند. شخص مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی رفتار توجه‌طلبانه بسیار زیادی از خود نشان می‌دهد. آن‌ها در افکار و احساسات خود اغلب مبالغه می‌کنند و هرچیز ساده‌ای را مهم‌تر از آنچه در واقعیت هست، جلوه می‌دهند. اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک اگر کانون توجه واقع نشود یا مورد تحسین و تائید قرار نگیرد به شدت تحریک‌پذیر و عصبی شده و ممکن است دیگران را مورد حمله و پرخاشگری قرار دهد. رفتار اغواگرانه نیز در این گونه افراد بسیار شایع است.
افراد نمایشی به شدت به دنبال کسب تائید بیرونی هستند، آن‌ها یاد گرفته‌اند برای وقایع بیرونی بیش از تجارب درونی خود ارزش قائل شوند. فرد نمایشی در شناسایی احساسات، اهداف و خواسته‌های خود به شدت سردرگم است و به علت ترس از خودافشایی از برقراری روابط صمیمی با دیگران اجتناب می‌کند. از آن جا که افراد نمایشی توجه کمی به درون خود دارند، نمی‌دانند در صورت عمیق شدن یک رابطه، چگونه واکنش نشان دهند. بنابراین روابط آنان گرایش به سطحی و کم‌مایه بودن دارد و مبتنی بر نمایشگری است.
این افراد به گونه‌ای لباس می‌پوشند انگار که در صدد جلب توجه بوده و سبک پوشش آنان چشمگیر و تحریک‌کننده است. در انتخاب رنگ لباس به رنگ‌های روشن گرایش دارند و از لوازم آرایشی و رنگ مو بیش از حد استفاده می‌کنند. سبک پوشش فرد نمایشی با فرهنگ و شرایط سنی او هیچ هماهنگی و تناسبی ندارد.
بیشتر بخوانید: شخصیت اجتنابی
علل اصلی بروز اختلال شخصیت هیستریونیک
مطالعات پژوهشی نشان داده‌اند که افراد مبتلا به شخصیت هیستریونیک یا نمایشی اغلب در خانوده‌هایی رشد یافته‌اند که شیوه‌های تربیتی متضادی در آن وجود داشته است. آن‌ها در کودکی غالبا مورد بی‌اعتنایی واقع شده‌اند و تنها در صورتی که رفتاری نمایشی از خود نشان می‌دادند مورد توجه قرار می‌گرفتند.
به احتمال زیاد افراد مبتلا به شخصیت نمایشی از سوی افراد مهم زندگی خود (غالبا والدین) محبت و توجه کافی دریافت نکرده و برای جبران این کمبود دست به رفتارهای نمایشی زده‌اند. به همین دلیل به تدریج یاد گرفته‌اند که از طریق رفتارهای نمایشی، توجه و محبت دیگران را نیز به خود جلب کنند. بی‌اعتنایی و عدم دریافت محبت کافی از سوی والدین منجر به شکل‌گیری طرحواره ناتوانی در این افراد می‌شود: "باور به این که من بی‌کفایت هستم و قادر به اداره زندگی‌ام نیستم"
بسیاری از رفتارهای نمایشی و اغواگرایانه این افراد دقیقا به دلیل وجود همین باور است. چون به این نتیجه رسیده‌اند که قادر به مراقبت از خودشان نیستند پس باید راهی پیدا کنند تا دیگران از آن‌ها مراقبت کنند. به همین دلیل فعالانه در جست‌و جوی توجه و تائید دیگران هستند، تا راهی پیدا کنند که مطمئن شوند نیازهای آن‌ها به اندازه کافی توسط سایر افراد برآورده می‌شود. افرد مبتلا به شخصیت هیستریونیک یا نمایشی هیچ‌گاه در طول دوران رشد خود روش موثری برای مورد توجه بودن یاد نگرفته‌اند و صرفا از طریق اجرای کلی یک سری از کارهای نمایشگرانه توانسته‌اند به اهداف خود برسند.
میزان شیوع اختلال شخصیت نمایشی
شیوع اختلال شخصیت نمایشی در جمعیت عمومی 1/2 درصد تخمین زده شده است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که شیوع این اختلال در زنان بیشتر از مردان است. اما امروزه اعتقاد بر این است که احتمال ابتلای مردان و زنان به اختلال شخصیت نمایشی برابر است.
نحوه برخورد صحیح با اختلال شخصیت نمایشی
یک شخصیت نمایشی به سبب اغواگری‌های جنسی یا روحیه سرگرم‌کننده‌اش می‌تواند در شروع یک رابطه بسیار جذاب باشد. اما در نهایت توجه‌طلبی بی‌پایان، هیجانات شدید، ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک مشکلات زیادی را در رابطه ایجاد می‌کند. توجه به نکات زیر می‌تواند در ارتباط با افراد نمایشی کمک‌کننده باشد:
-
حد و مرزهای روشن و قاطعی را برای او تعیین کنید.
همه ما نیاز داریم حد و مرزهای خود را بدانیم. این موضوع به ویژه هنگامی که در رابطه با فردی نمایشی هستیم، بسیار صدق می‌کند. افراد نمایشی، به آسانی و بدون آنکه متوجه باشند، حد و مرزهای تعیین‌شده را زیرپا می‌گذارند. غالبا چنین چیزی هنگامی اتفاق می‌افتد که این افراد سعی در جلب توجه دیگران دارند.
افراد نمایشی توجه زیادی از شما می‌طلبند و گاه به گونه‌ای بی‌رحمانه و حتی مانند یک کودک، تمام توجه شما را خواستار می‌شوند. بسیار مهم است که شما از حد و مرزهای جسمی و روانی خودتان آگاهی داشته باشید و این مسئله را به طرف مقابل خود نیز منتقل کنید. البته ممکن است در ابتدا با عکس‌العمل شدید فرد نمایشی رو به رو شوید. برای مثال به او بگوئید: "برای من مهمه که تو هر روز چکار می‌کنی ولی نمی‌توانم هر لحظه پاسخگوی تماس‌های تو باشم"
-
صمیمت و همدلی فرد نمایشی را مورد تشویق قرار دهید.
صمیمت و همدلی مهارت‌هایی هستند که یادگیری آن برای افراد نمایشی دشوار است. زیرا آن‌قدر به نیازهای خودشان فکر می‌کنند که نمی‌توانند نسبت به نیازها و علائق دیگران توجه جدی از خود نشان دهند. بنابراین اگر شما الگویی از همدلی و پذیرش غیر مشروط را نسبت به فرد هیستریونیک به نمایش بگذارید، نیاز عمیق این فرد به درک شدن به خوبی برآورده می‌شود. در رابطه با این افراد لازم است تا زمانی را برای گوش دادن به حرف‌هایشان اختصاص دهید و به دنبال آن گفته‌ها و احساسات او را به خودش انعکاس دهید تا متوجه شود عمیقا با او همدلی دارید و او را صمیمانه درک می‌کنید. برای مثال به او بگوئید: "من فکر می‌کنم تو وقتی از بیرون می‌آیی به خاطر این بد اخلاقی می‌کنی که دوست داری من به تو توجه بیشتری بکنم و در کنارت بمانم ولی اون موقع من مشغول کارهایم هستم"
-
به طور مداوم به فرد نمایشی بازخورد دهید.
در یک ارتباط عاطفی، گاه چنان به رفتارهای طرف مقابل عادت می‌کنیم که دیگر از دادن بازخورد مثبت یا منفی به او خودداری می‌کنیم. به همین دلیل این امکان وجود دارد که طرف مقابل اطلاعی از خواسته‌های ما نداشته باشد. بنابراین لازم است نسبت به رفتارهای خوشایند و ناخوشایند فرد نمایشی بازخورد دهیم. اما از آنجایی که این افراد نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند ممکن است انتقادات شما را نادیده بگیرند و در صورت تکرار با خشم نسبت به شما واکنش نشان دهند. با وجود این اگر شما انتقادات خود را با حالت آرامش با او در میان بگذارید، احتمال تاثیرگذاری آن به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. برای مثال به او بگوئید "از اینکه وقتی دیر تماست را جواب می‌دهم بر سرم فریاد می‌زنی، به شدت احساس ناامنی و ترس از پاسخ دادن به تماس‌های تو در جمع دارم"
بیشتر بخوانید: پارانوئید چیست
راهکارهای درمان اختلال شخصیت نمایشی
برای درمان اختلال شخصیت نمایشی ترکیبی از روان درمانی و دارو درمانی می‌تواند موثر و کمک‌کننده باشد.
روان درمانی اختلال شخصیت نمایشی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی اغلب از احساسات واقعی خود بی‌خبر هستند و جلسات درمان فرصتی را فراهم می‌کند تا بتوانند به این احساسات دسترسی پیدا کرده و به خودشناسی برسند.
دارو درمانی اختلال شخصیت نمایشی
آنجایی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به طور مداوم به دنبال کسب توجه و تائیدطلبی هستند اغلب دچار اضطراب و افسردگی هستند؛ از این رو تجویز داروهای ضداضطراب و ضد افسردگی در کاهش برخی علائم می‌تواند موثر باشد. البته تجویز دارو باید حتما توسط روانپزشک انجام شود و از مصرف سرخود جدا پرهیز شود.
بیشتر بخوانید: طرحواره درمانی
عوارض اختلال شخصیت نمایشی
روابط بین‌فردی افراد نمایشی پرتلاطم بوده و با نارضایتی همراه است. همان‌طور که قبلا نیز اشاره شد به دلیل توجه‌طلبی افراطی و ترس از طرد شدن، این افراد در معرض ابتلا به اضطراب و افسردگی قرار دارند. همچنین افکار خودکشی نیز در این افراد شایع است. مطالعات نشان داده‌اند اختلال شخصیت نمایشی با الکلیسم، سوءمصرف مواد و اختلال اضطراب بیماری همراه است.
درمان اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک در افرا کلینیک
اختلال شخصیت نمایشی یک الگوی پایدار است که به تدریج شکل گرفته و همه جنبه‌های زندگی فرد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد به همین دلیل درمان آن نیازمند مراجعه به افراد متخصص و مسلط به رویکردهای درمانی معتبر همچون روان‌تحلیل‌گری، طرحواره درمانی و درمان شناختی رفتاری است.
با استفاده از رویکردهایی همچون شناخت درمانی و طرحواره درمانی باورهای اعتقادی عمیق افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته و آن‌ها بینش عمیقی درباره مشکلات و الگوهای ارتباطی بین‌فردی خود پیدا می‌کنند. همچنین در طول درمان به افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی تکنیک‌هایی آموخته می‌شود که می‌توانند روابط خود را تنظیم کرده و حساسیت کمتری نسبت به انتقاد یا طرد شدن از سوی دیگران داشته باشند. با استفاده از رویکرد طرحواره درمانی تجارب آسیب‌زایی که فرد نمایشی در طول دوره کودکی تجربه کرده است مورد بررسی قرار گرفته و اثرات سمی این اتفاق خنثی می‌شود.
کلینیک افرا با داشتن متخصصان مجرب و مسلط به رویکردهای روان‌پویشی و روان‌تحلیلی، طرحواره و درمان شناختی رفتاری آماده ارائه کمک‌های تخصصی به افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هست. چنانچه مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هستید یا با چنین فردی در ارتباط قرار گرفته‌اید می‌توانید از مشاوره‌های تخصصی کلینیک افرا استفاده کنید.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
