اختلال پرخوری عصبی یا بولیمیا (Bulimia)، در دسته اختلال خوردن است که باعث می‌شود شما مقدار زیادی غذا را در یک زمان کوتاه بخورید (پرخوری) و سپس در جهت خلاص شدن از آن تلاش کنید (پاکسازی). علائم فیزیکی، رفتاری و عاطفی متفاوت است. علت دقیق پرخوری عصبی ناشناخته است - ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی و رفتارهای آموخته‌شده باشد. یادگیری و آگاهی نسبت به علائم ممکن است از پرخوری عصبی جلوگیری کند.
اختلال پرخوری عصبی در دسته اختلال‌های خوردن طبقه‌بندی می‌شود. این بیماری با دوره‌های کنترل‌نشده پرخوری مشخص می‌شود که به آن پرخوری عصبی می‌گویند. به دنبال آن پاکسازی معده یا روده با روش‌هایی مانند استفراغ یا استفاده نادرست از ملین‌ها انجام می‌شود. پرخوری یعنی خوردن مقادیر بسیار بیشتر از غذای معمولی در مدت زمان کوتاه، معمولاً کمتر از 2 ساعت زمان می‌برد. متوقف کردن این دوره‌های پرخوری برای فرد دشوار است. چرخه‌های پاکسازی بیش از حد می‌تواند از چند بار در روز تا چند بار در هفته اتفاق بیفتد.
اغلب، افراد مبتلا به بولیمیا وزن طبیعی یا وزن بالاتر از حد طبیعی خود را حفظ می‌کنند. این روند به آن‌ها اجازه می‌دهد تا سال‌ها مشکل خود را پنهان کنند. بسیاری از افراد مبتلا به بولیمیا تا سن 30 یا 50 سالگی به دنبال کمک نمی‌روند.
دو راه برای افراد مبتلا به پرخوری عصبی وجود دارد که اثر کالری را محدود می‌کنند:
- پاکسازی از نوع استفراغ‌های خودساخته یا استفاده نادرست از ملین‌ها، دیورتیک‌ها، تنقیه یا سایر داروهایی که روده‌ها را پاک می‌کند.
- نوع غیرپاک‌کننده که فرد به جای رفتارهای پاکسازی از رفتارهای دیگری مانند روزه گرفتن یا ورزش زیاد استفاده می‌کند.
برای دریافت مشاوره فردی می توانید با مشاوران افرا کلینیک تماس حاصل فرمایید.
021-44273757 ، 021-44273767
اختلال پرخوری عصبی یا بولیمیا چیست؟
اختلال پرخوری عصبی یکی از اختلال‌های روانپزشکی است. افرادی که مبتلا به این اختلال هستند، اغلب بر رفتار خود کنترل ندارند. آن‌ها معمولاً نسبت به وجود مشکل آگاه هستند؛ اما اغلب می‌ترسند که نتوانند از پرخوری دست بردارند. این امر باعث می‌شود در تلاش برای جلوگیری از افزایش وزن، رفتارهای پاکسازی را انجام دهند. پاکسازی اغلب به صورت مخفیانه انجام می‌شود و احساس شرم به تناوب با آرامش انجام می‌گردد.
برخلاف افراد مبتلا به بی‌اشتهایی، افراد مبتلا به پرخوری عصبی اغلب می‌توانند وزن طبیعی متناسب با سن خود را حفظ کنند. حتی ممکن است اضافه وزن داشته و یا چاق باشند. اما مانند افراد مبتلا به بی‌اشتهایی، آن‌ها از افزایش وزن می‌ترسند، به شدت تمایل به کاهش وزن دارند و به شدت از اندازه و شکل بدن خود ناراضی هستند. چرخه پرخوری و پاکسازی معمولاً چندین بار در هفته تکرار می‌شود. مانند بی‌اشتهایی، افراد مبتلا به بولیمیا اغلب دارای اختلال‌های روانپزشکی مثل افسردگی، اضطراب و مشکلات سوء مصرف مواد هستند. بسیاری از اختلالات فیزیکی می‌تواند در نتیجه پاکسازی ایجاد شود، از جمله عدم تعادل الکترولیت، مشکلات گوارشی، و مشکلات دندانی.
پرخوری عصبی می‌تواند افراد با هر نژاد، سن یا جنسیت را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، به طور قابل‌توجهی در زنان و دختران شایع‌تر از مردان و پسران است. تقریباً 3 درصد از زنان در طول زندگی خود به پرخوری عصبی مبتلا هستند، در حالی که این رقم در مردان حدود 1 درصد است. در نوجوانان و جوانان بیشتر از سایر گروه‌های سنی دیده می‌شود.
علت پرخوری عصبی
علت دقیق پرخوری عصبی شناخته نشده است. اما محققان فکر می‌کنند که ممکن است ترکیبی از ژنتیک و رفتارهای آموخته‌شده باشد. اگر یکی از خویشاوندان شما مبتلا به اختلال خوردن است، می‌تواند یک عامل خطر باشد.
فرهنگ عامه و رسانه‌ها افراد را تحت فشار قرار می‌دهند تا شکل بدن خاصی داشته باشند. این اثرات بیرونی می‌تواند بر تصویر بدن و عزت‌نفس شما تأثیر بگذارد. همچنین، احساس استرس، ناراحتی یا عدم کنترل همگی می‌تواند منجر به پرخوری عصبی شود.
بیشتر بخوانید: درمان استرس
پرخوری عصبی چه علائمی دارد؟
تشخیص پرخوری عصبی ممکن است سخت باشد. افراد مبتلا به این عارضه اغلب دچار پرخوری شده و سپس پاکسازی می‌کنند. اما بسته‌بندی‌های خالی مواد غذایی و بسته‌بندی ملین‌ها می‌توانند از علائم هشداردهنده پرخوری عصبی باشند. سایر علائم رفتاری و عاطفی پرخوری عصبی عبارتند از:
- مراجعه مکرر به سرویس بهداشتی، به ویژه بعد از غذا،
- ورزش بیش از حد،
- اشتغال ذهنی به تصویر بدن،
- ترس شدید از افزایش وزن،
- افسردگی، اضطراب یا سوءمصرف مواد،
- احساس از دست دادن کنترل،
- احساس گناه یا شرم در خوردن،
- کنارهگیری اجتماعی از دوستان و خانواده.
علائم فیزیکی پرخوری عصبی می‌تواند شامل مشکلات مربوط به دندان باشد. استفراغ از قصد می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شما به خاطر اسید معده شود. همچنین ممکن است دندان‌های شما به جای سفیدی شفاف به نظر برسند و حساس‌تر شوند. سایر علائم فیزیکی پرخوری عصبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گونه‌ها یا خط فک متورم می‌شود،
- مشکلات گوارشی مانند یبوست و رفلاکس اسید معده،
- جای زخم، خراش یا پینه روی بند انگشتان شما،
- غش کردن،
- دوره‌های قاعدگی نامنظم،
- ضعف عضلانی،
- چشم‌های پرخون،
- کم آبی بدن.
بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر
اختلال پرخوری عصبی چه عوارضی دارد؟
اختلال پرخوری عصبی بر ارگان‌های مختلف بدن اثر می‌گذارد:
سیستم عصبی مرکزی
بولیمیا در حالی که به عنوان یک اختلال خوردن شناخته می‌شود، یک اختلال سلامت روان است که باعث ایجاد چرخه‌ای از نگرانی‌های سلامتی می‌شود. ممکن است افسردگی، اضطراب یا رفتارهای وسواسی در طی اختلال تجربه شود. بدخلقی و تحریک‌پذیری ممکن است به دلیل کمبود ویتامین‌ها یا رفتارهای همراه با پرخوری عصبی رخ دهد. به عنوان مثال، نظارت مداوم بر غذا و وزن ممکن است به یک وسواس تبدیل شود. همچنین ممکن است شخصی در خفا پرخوری کند و سپس شواهد مربوط به خوردن غذا و استفاده از ملین‌ها را پنهان کند. برای رسیدن به وزن ایده‌آل، افراد ممکن است به سوءمصرف مواد نیز گرایش پیدا کنند. ورزش شدید و اجباری نیز از علائم شایع است. غیرعادی نیست که فرد مبتلا به بولیمیا زمان زیادی را صرف فکر کردن به غذا و نحوه کنترل آن کند. در واقع، افراد مبتلا به بولیمیا ممکن است کاملاً روی غذا خوردن متمرکز شوند و سایر فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند را حذف کنند. پنهان کردن این فرآیند به چرخه استرس و اضطراب کمک می‌کند. با گذشت زمان، از پنهان نگه داشتن موضوع از دوستان و عزیزانتان احساس گناه ایجاد می‌شود و ممکن است با احساس خجالت و شرم نیز همراه باشد. رفتار خودکشی نیز به عنوان نقطه اوج استرس و تصویر بدن بدشکل ممکن است شکل گیرد.
دستگاه گوارش
چرخه پرخوری و پاکسازی در نهایت به سیستم گوارشی شما آسیب وارد می‌کند. نه تنها از نظر جسمی سخت است؛ بلکه اثرات پرخوری عصبی می‌تواند باعث ضعف و خستگی عمومی شود. گلودرد، معده‌درد یا هر دو ممکن است اولین عوارض جانبی فیزیکی آشکار پرخوری عصبی باشند. با پیشرفت این اختلال، استفراغ مزمن عمدی می‌تواند علائم مختلفی را در دستگاه گوارش ایجاد کند که از دهان آغاز می‌شود. با گذشت زمان، محتوای اسیدی بالای استفراغ می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند و باعث فرسایش مینای دندان، حساسیت دندان و بیماری لثه شود. گونه‌ها یا فک‌های پف کرده در اثر تورم غدد بزاقی دیده می‌شوند. راه دیگری که برخی از افراد سعی می‌کنند بدن را از شر کالری‌های بیش از حد غذا خلاص کنند، استفاده از دیورتیک‌ها، قرص‌های لاغری یا ملین‌ها است. استفاده بیش از حد از این محصولات می‌تواند اجابت مزاج بدون استفاده از آن‌ها را دشوار کند. استفاده نادرست از دیورتیک‌ها نیز ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند. اجابت مزاج بیش از حد نیز منجر به هموروئید می‌شود.
سیستم گردش خون
استفراغ و استفاده از ملین به صورت مکرر می‌تواند باعث کم‌آبی بدن شود و منجر به ضعف عضلات و خستگی مفرط گردد. همچنین می‌تواند الکترولیت‌های شما را از تعادل خارج کند و به قلب شما فشار وارد نماید. همین مسئله می‌تواند باعث ضربان قلب نامنظم (آریتمی) و در برخی موارد شدید، ضعیف شدن ماهیچه قلب و نارسایی قلبی شود. الکترولیت‌هایی که تمایل دارند در اثر استفراغ مداوم از بین بروند پتاسیم، منیزیم و سدیم هستند.
سیستم تناسلی
کمبودهای تغذیه‌ای که افراد مبتلا به بولیمیا تجربه می‌کنند، باعث عدم تعادل هورمونی می‌شود. خستگی میل جنسی شما را از بین می‌برد. پرخوری عصبی می‌تواند در چرخه قاعدگی شما اختلال ایجاد کند یا آن را به طور کامل متوقف نماید. اگر تخمدان‌ها دیگر تخمک را آزاد نکنند، اسپرم نمی‌تواند تخمک را بارور کند. زنان بارداری که به رفتارهای پرخوری و پاکسازی ادامه می‌دهند، با عوارض بیشتری برای خود و نوزادشان مواجه می‌شوند که شامل موارد زیر است:
- فشار خون بالای مادر،
- دیابت بارداری،
- سقط جنین،
- تولد زودرس،
- زایمان بریچ،
- ریسک بالاتر زایمان سزارین،
- نوزادان کم وزن هنگام تولد،
- نقائص هنگام تولد،
- مرده‌زایی،
- مشکلات شیردهی،
- افسردگی پس از زایمان.
استفاده از دیورتیک‌ها یا ملین‌ها در دوران بارداری برای جنین ضرر دارد. پرخوری عصبی می‌تواند باعث کاهش فشار خون، نبض ضعیف و کم‌خونی شود.
سیستم پوششی
این سیستم شامل پوست، مو و ناخن می‌شود. این قسمت‌های بدن نیز از اثرات بولیمیا مصون نیستند. کم‌آبی بدن در اثر استفراغ مکرر به این معنی است که بدن آب کافی ندارد. به نوبه خود، موها نیز می‌تواند خشک و وز شود. حتی ممکن است دچار ریزش مو شوند. خشکی پوست و ناخن نیز از عوارض طولانی‌مدت پرخوری عصبی است. پوست ممکن است خشن و پوسته پوسته شود، در حالی که ناخن‌ها شکننده می‌شوند.
تشخیص اختلال پرخوری عصبی
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) معیارهای تشخیصی زیر را برای پرخوری عصبی مطرح کرده است:
- دوره‌های مکرر پرخوری: خوردن، در یک دوره زمانی مجزا (مثلاً در یک بازه زمانی دو ساعته)، مقدار غذایی که قطعاً بیشتر از چیزی است که بیشتر مردم در یک دوره زمانی مشابه و در شرایط مشابه می‌خورند.
- عدم کنترل بر غذا خوردن در طول دوره (مثلاً احساس اینکه نمی‌توانید غذا خوردن را متوقف کنید، یا کنترل کنید که چه چیزی را چقدر می‌خورید).
- رفتارهای جبرانی نامناسب مکرر برای جلوگیری از افزایش وزن، مانند استفراغ عمدی، استفاده نادرست از ملین‌ها، دیورتیک‌ها یا سایر داروها، روزه گرفتن یا ورزش زیاد.
- پرخوری و رفتارهای جبرانی نامناسب هر دو به طور متوسط حداقل یک بار در هفته به مدت سه ماه رخ می‌دهند.
- خودارزیابی به طور نامناسبی تحت تأثیر شکل و وزن بدن است.
- پرخوری یا پاکسازی منحصراً در طول دوره‌های رفتاری که در افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی رایج است، رخ نمی‌دهد.
درمان اختلال پرخوری عصبی
برای درمان پرخوری عصبی چندین روش مطرح می‌شود. اگرچه ترکیب روان‌درمانی با داروهای ضد افسردگی ممکن است موثرترین روش برای غلبه بر این اختلال باشد. درمان به طور کلی با رویکرد تیمی است که شامل شما، خانواده، ارائه‌دهنده مراقبت‌های اولیه، یک متخصص سلامت روان و یک متخصص تغذیه با تجربه در درمان اختلالات خوردن است. به یک مدیر پرونده نیز برای هماهنگی مراقبت شما نیاز است.
- درمان شناختی رفتاری به شما کمک می‌کند تا الگوهای غذایی خود را عادی کنید و باورها و رفتارهای ناسالم و منفی را شناسایی کرده و آن‌ها را با باورهای سالم و مثبت جایگزین کنید.
- درمان مبتنی بر خانواده برای کمک به والدین جهت جلوگیری از رفتارهای غذایی ناسالم نوجوان خود، کمک به نوجوان برای به دست آوردن کنترل مجدد بر غذا خوردن، و کمک به خانواده برای مقابله با مشکلاتی که پرخوری عصبی می‌تواند بر رشد نوجوان و خانواده داشته باشد.
- روان‌درمانی بین‌فردی که به مشکلات در روابط نزدیک شما می‌پردازد و به بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله کمک می‌کند.
از متخصص سلامت روان خود بپرسید که از کدام نوع روان‌درمانی استفاده می‌کند و چه شواهدی وجود دارد که نشان دهد آن در درمان پرخوری عصبی مفید است.
راه‌های جلوگیری از اختلال پرخوری عصبی
راه‌های کاهش خطر پرخور ی مکرر:
- آموزش و آگاهی از این اختلال و عوامل خطر مرتبط،
- مداخله زودهنگام در صورت شناسایی عوامل خطر،
- آگاهی و حفظ عادات غذایی سالم،
- پرورش یک تصویر مثبت از بدن خود،
- حفظ سلامت روان،
- مشاوره در صورت نیاز برای شناسایی و حل و فصل مناطق درگیری و استرس،
- ایجاد تعادل بین مدرسه، کار، زندگی اجتماعی، استراحت و ورزش،
- تشویق فرد در معرض خطر برای ایجاد روابط نزدیک با دوستان مورد اعتماد، مربیان (معلمان/مربیان) و خانواده در صورت امکان می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر پرخوری عصبی و سایر اختلالات سلامت روان داشته باشد.
