احتمالا شما هم این اصطلاح معروف را شنیدید که "باید نیمه پر لیوان را دید" دیدن نیمه پر همه امور و رویدادها و یا همان خوش‌بینی توصیه بسیار رایجی است. حتی متخصصان سلامت روان نیز معتقد هستند که افراد خوشبین سلامت روان بیشتری دارند. اما به رغم همه این تاکیدات بسیاری از افراد نمی‌توانند خوشبین باشند و یا شاید خوش‌بینی را مساوی با ساده‌لوحی و یا گول زدن خود تلقی می‌کنند. باورها و برداشت‌های نادرست از مفهوم خوش‌بینی می‌تواند تاثیرات مخربی بر زندگی هرکس داشته باشد. اگر تصور کنیم خوش‌بینی یعنی همان چیزی که در ذهن ما هست اتفاق می‌افتد و هیچ رویداد منفی در زندگی وجود ندارد، از واقعیت دور می‌شویم و امور ناخوشایند زندگی خود را انکار می‌کنیم. برعکس اگر هیچ‌وقت خوشبین نباشیم در برابر بحران‌های زندگی تاب مقاومت نخواهیم داشت. قبل از اینکه بخواهیم خوش‌بینی را در زندگی خود افزایش دهیم بهتر است ابتدا با این مفهوم خوب آشنا شویم و در مورد تاثیرات آن بیشتر بدانیم.
خوشبین بودن به این معنا است که چگونه رویدادها را تعریف می‌کنیم و از چه دیدگاهی به مسائل نگاه می‌کنیم. خوش‌بینی یعنی یاد بگیریم علت وقوع رویدادهای مثبت را به خودمان نسبت دهیم نه شرایط محیطی و شانس و همچنین در مواجهه با رویدادهای منفی، نگاه واقع گرایانه داشته باشیم. سهم خودمان را منصفانه تعیین کنیم و نگاهی هم به سایر علت‌ها داشته باشیم و باور داشته باشیم که می‌توانیم اشتباهات خود را جبران کنیم.
بیشتر بخوانید: راه های افزایش اعتماد به نفس : روش های تقویت خودباوری
تاثیرات خوش‌بینی در زندگی چیست؟
مطالعات و پژوهش‌های گسترده‌ای در خصوص تاثیرات خوش‌بینی در زندگی انجام شده است. نتایج این مطالعات نشان داده است که:
-
افراد خوشبین در برابر بحران‌های مختلف تاب‌آوری بیشتری دارند. زیرا خوش‌بینی باعث می‌شود نقاط مثبت و منفی هر اتفاقی را با هم ببینند و بتوانند بر نقاط مثبت متمرکز شوند و برای غلبه بر نقاط منفی از حل مسئله استفاده کنند.
-
خوش‌بینی باعث افزایش امید به آینده می‌شود.
-
خوش‌بین‌ها همیشه به دنبال رشد شخصی و شکوفایی هستند و سعی می‌کنند بر موانع غلبه کنند. به همین دلیل مشکلات آن‌ها را ناامید نمی‌کند و از حرکت باز نمی‌دارد.
-
خوش‌بینی باعث می‌شود افراد سخت‌کوش باشند و به راحتی دست از تلاش برندارند. زیرا خوش‌بین‌ها تصور می‌کنند بالاخره می‌توانند به هر شکلی که شده از پس موقعیت برآیند. در مقابل از آنجایی که افراد بدبین، معمولا انتظار دارند در کارشان شکست بخورند، در صورت مواجه شدن با کوچک‌ترین مانع خیلی زود دست از تلاش می‌کشند. افراد خوشبین رفتارهایی را انجام می‌دهند که موجب ارتقا سلامت می‌شوند مانند پیروی از یک رژیم سالم یا مراجعه منظم به پزشک جهت چکاپ و بیشتر از بدبین‌ها ورزش می‌کنند.
بیشتر بخوانید: رهایی از احساس پوچی و بی ارزشی در زندگی
چگونه خوشبین باشیم
بسیاری از مردم تصور می‌کنند خوش‌بینی یا بدبینی یک صفت و ویژگی ذاتی است و انسان‌ها با این خصیصه به دنیا می‌آیند. اما مارتین سلیگمن روانشناس مثبت‌گرای معروف چنین عقیده‌ای ندارد. سلیگمن معتقد است همه افراد صرف‌نظر از تجربیات و آموخته های قبلی، می‌توانند روی ویژگی خوش‌بینی خود کار کنند و بهتر شوند. بنابراین خوش‌بینی آموختنی است. شما می‌توانید نگرش و باورهای خود را تغییر دهید و خوش‌بینی واقع‌بینانه را در خود پرورش دهید. اما فراموش نکنید این کار نیازمند صرف زمان و تمرین است. در ادامه موثرترین روش‌های افزایش خوش‌بینی که توسط روانشناسان افراکلینیک توصیه شده است معرفی می‌شوند:
داشتن باورهای مثبت نسبت به خوش‌بینی
برای اینکه بتوانیم فرد خوش‌بینی باشیم باید ذهنیت خود را تغییر دهیم. ابتدا باید مزایا و معایب خوش‌بینی را مرور کنیم.
سعی کنید اتفاقات منفی که برایتان پیش آمده را به یاد بیاورید. دقت کنید ببینید واکنش شما به این اتفاقات چگونه بوده است؟ خوش بین بودید و یا برعکس فقط بر نقاط منفی متمرکز شدید؟ بدبینی و تاکید بر نکات منفی چه اندازه به شما کمک کرده است و برعکس خوشبین بودن چه فوایدی داشته است؟ بررسی مزایا و معایب خوش‌بینی به شما کمک می‌کند تا بتوانید برای تغییر ذهنیت خود آماده شوید و در موقعیت‌های مختلف با یادآوری مزایای ذهنیت خوشبین آگاهانه از این الگوی رفتاری پیروی کنید.
تمرکز بر نقاط مثبت
کمی به نقاط قوت و توانمندی‌ها و موفقیت‌هایتان فکر کنید. این موارد را به شانس و تصادف ربط می‌دهید یا معتقد هستید ویژگی‌های درونی شما هستند و با تلاش بیشتر حتی بهتر هم می‌شوید؟ خوش‌بین‌ها اتفاقات مثبت زندگی خود را به شانس و تصادف ربط نمی‌دهند. آن‌ها مسئولیت اتفاقات زندگی خود را می‌پذیرند و سعی می‌کنند نقاط قوت خود را پررنگ کرده و بر آن متمرکز می‌شوند. افراد خوشبین همیشه تلاش می‌کنند نقاط منفی را به نقاط مثبت تبدیل کنند.
اصلاح خطاهای شناختی
خطاهای شناختی به معنای سوگیری در پردازش اطلاعات و نتیجه‌گیری‌های اشتباه است. برخی از خطاهای شناختی منجر به افزایش بدبینی می‌شود و طبیعتا اگر این نوع خطاها شناسایی شوند می‌توانیم خوش‌بین‌تر باشیم. دو خطای شناختی رایج که حس خوش‌بینی افراد را کاهش می‌دهند عبارت‌اند از:
خطای شناختی پیش‌گویی
پیش بینی می‌کنید که اوضاع بدتر خواهد شد و یا خطری در پیش است. مثلا در امتحان قبول نخواهم شد یا برای همیشه بیکار خواهم ماند.
خطای شناختی فاجعه سازی
افرادی که دچار این نوع تحریف شناختی هستند، معتقدند که آنچه که اتفاق افتاده است، آن چنان دردناک و غیر قابل تحمل خواهد بود که نمی توانند آن را تحمل کنند. برای غلبه بر این خطاها، سعی کنید الگوهای فکری خود را به چالش بکشید و شواهد کافی و گاهی متناقض پیدا کنید. فراموش نکنید که اصلاح خطاهای شناختی زمان بر است و به یکباره الگوی فکری شما تغییر نمی‌کند. اگر در این زمینه نیاز به کمک دارید می‌توانید از روانشناسان افراکلینیک کمک بگیرید.
