همه ما هر روزه هیجانات مثبت و منفی مختلفی را تجربه می‌کنیم. معمولا این هیجانات ارادی نیستند یعنی ما نمی‌توانیم خودمان را مجبور کنیم که احساس خاصی داشته باشیم. در واقع هیجان بخشی از ماهیت انسانی ما است.
ناامیدی چیست
یکی از هیجانات منفی که اکثر افراد در مقاطع خاصی از زندگی خود ممکن است آن را تجربه کرده باشند هیجان ناامیدی است. معمولا وقتی احتمال رخداد اتفاقات مثبت کمتر از اتفاقات منفی باشد و یا به توانایی‌های خود برای غلبه بر مشکلات اعتماد نداشته باشیم دچار ناامیدی می‌شویم.
هیجانات به خودی خود خوب یا بد نیستند. هر هیجانی حاوی یک پیام و هشدار برای ما است. در واقع هیجان ناامیدی هم به ما هشدار می‌دهد که راهکارهای مقابله‌ای ما برای مدیریت مشکلات کافی نبوده و باید به فکر چاره باشیم. اما گاهی پیش می آید که این هیجان از حالت تعادل خارج شده و اکثر اوقات در مواجهه با مسائل مختلف زندگی دچار احساس ناامیدی می‌شویم در این مواقع باید به مهارت غلبه بر ناامیدی مجهز باشیم. با افراکلینیک همراه باشید تا با تکنیک‌های غلبه بر ناامیدی بیشتر آشنا شوید.
مقیاس نا امیدی از زندگی
شاید برایتان این سوال پیش بیاید که میزان امیدواری یا ناامیدی افراد چه طور سنجیده می‌شود؟ احساس امید یا ناامیدی صرفا یک تجربه ذهنی و انتزاعی هست یا می‌توان این هیجان را با دقت اندازه گیری کرد.
واقعیت این است که ناامیدی هیجان و یک احساس ذهنی است اما تا اندازه‌ای با استفاده از مقیاس‌های مختلف قابل سنجش و اندازه‌گیری است. یکی از مقیاس‌های بسیار معروف و معتبر در این زمینه مقیاس ناامیدی بِک است. این مقیاس شامل 20 سوال بوده و در افرادی بالای 18 سال قابلیت اجرا دارد. مقیاس ناامیدی بِک احساس فرد نسبت به آینده ، بی‌انگیزگی یا از دست دادن انگیزه و انتظارات را می‌سنجد.
ناامیدی چه تاثیری بر سلامت روان ما می‌گذارد؟
برای درک تاثیرات مخرب ناامیدی بر سلامت روان شاید بهتر باشد با یکی از آزمایش‌های معروف در علم روانشناسی بیشتر آشنا شوید. این آزمایش توسط مارتین سلیگمن روانشناس معروف آمریکایی انجام شده است. در این آزمایش سلیگمن و همکارانش یک گروه از سگ‌ها را در قفسی قرار دادند که از طریق دستگاه برقی به آن‌ها شوک وارد می‌شد و سگ‌ها به رغم تلاش برای فرار هیچ راه نجاتی نداشتند. بعد از مدتی سلیگمن دریافت حتی در شرایطی که سگ‌ها می‌توانستند از شوک بگریزند، به جای فرار کردن به شکل کاملا منفعل سر جای خود باقی می‌ماندند.
در مقابل سگ‌‌هایی که اصلاً در معرض شوک قرار نگرفته بودند، بعد از این که یاد گرفتند راه گریزی وجود دارد از آن استفاده کردند. این انفعال و بی تفاوتی در دیدگاه سلیگمن افسردگی آموخته شده نام دارد. در واقع ما انسان‌ها نیز وقتی در مسائل و مشکلات مختلف زندگی ناامیدی زیادی را تجربه می‌کنیم و بیش از حد به این احساس پر و بال می‌دهیم در معرض خطر افسردگی آموخته شده قرار می‌گیریم. یعنی با هر بار احساس ناامیدی به خودمان یادآوری می‌کنیم که منفعل و درمانده هستیم و هیچ کاری برای بهبود اوضاع از دستمان بر نمی‌آید. بنابراین مهم‌ترین تاثیر ناامیدی بر سلامت روان احساس افسردگی است.
علت احساس نا امیدی چیست؟
نداشتن مهارت حل مسئله
وقتی به مشکل و مانعی برمی‌خوریم که به شکل طبیعی حل نمی‌شود یا راهکارهای ما پاسخ گوی مشکلات نیست اولین احساسی که سراغمان می‌آید ناامیدی است. این احساس کاملا طبیعی است و حتی می‌توان گفت نوعی واکنش طبیعی مغز به شرایط موجود است. اما بعضی افراد بر این ناامیدی غلبه کرده و به دنبال حل مشکل هستند و برخی دیگر در این احساس ناامیدی غرق می‌شوند.
تفاوت این دو دسته افراد دقیقا در داشتن مهارت حل مسئله هست. افرادی که مهارت حل مسئله دارند به طور کلی نسبت به مشکلات نگرش مثبت داشته و وجود مشکل را به منزله تهدید تلقی نمی‌کنند.
اختلالات روانشناختی
یکی از دلایل عمده احساس ناامیدی وجود برخی اختلالات رواشناختی است. افراد افسرده به میزان زیادی دچار ناامیدی و منفی‌گرایی هستند. اگر از جمله افرادی هستید که دائما به مسائل منفی توجه می‌کنید و هیچ نکته مثبتی توجه شما را جلب نمی‌کند بهتر است در اولین فرصت با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.
کمبود عزت نفس
یکی از دلایل عمده احساس ناامیدی کمبود عزت نفس است. عزت نفس یعنی چه باوری نسبت به خودمان داریم و اینکه خودمان را فردی خوب می‌دانیم یا نه. افرادی که عزت نفس کمی دارند معمولا از ایجاد تغییر و غلبه بر مشکلات همیشه ناامید هستند چرا که توانمندی‌های خود را باور نداشته و به این باور رسیده‌اند که فرد توانمندی نیستند. به همین دلیل همیشه در مواجهه با مسائل و مشکلات مختلف دچار احساس ناامیدی می‌شوند.
روش‌های غلبه بر ناامیدی از زندگی
امیدواربودن آموختنی است
یک روش موثر برای غلبه بر ناامیدی این است که مهارت امیدواری و خوشبینی را بیاموزید. نگرش مثبت و امیدواری در طول زمان و با استفاده از تجربیات مختلف آموخته می‌شود. برای آموزش خوشبینی و غلبه بر ناامیدی ابتدا بهتر است درباره ضرورت این مهارت و خوش‌بین بودن کمی فکر کنید. به نظر شما این امیدوار بودن چه مزایایی دارد؟ همین طور به مزایای ناامیدی فکر کنید و ببینید کدام ویژگی به شما بیشتر کمک می کند؟
باورهای خود را اصلاح کنید
گاهی افراد باورهای نادرستی در رابطه با امیدواری دارند. مثلا تصور می‌کنند امیدداشتن یعنی انکار واقعیت یا گول زدن خودمان. پس بهتر است مطابق با واقعیت زندگی کنم و ناامید باشم. این جملات نشان دهنده یک سری خطای شناختی است که اکثر افراد ناامید دچار آن هستند. امیدوار بودن به معنای انکار واقعیت نیست. بلکه فقط تعریف متفاوتی ارائه می‌دهد. در واقع به جای تمرکز بر نداشته‌ها و موانع سعی می‌کنیم نکات مثبت رو ببینیم و با توجه به شرایط و امکانات موجود سعی کنیم بهترین تصمیم را بگیریم.
تغییر افکار منفی
هر هیجانی که تجربه می کنیم به نوعی فکر و باور خاص برمی گردد. بنابراین احساس ناامیدی همیشه با یک سری افکار همراه است. سعی کنید هر بار که احساس ناامیدی می‌کنید افکار مرتبط با این احساس را شناسایی کنید. افکار خود را بررسی کنید و ببینید چه شواهدی برای افکار ناامید کننده خود دارید؟ از خود بپرسید غرق شدن در این افکار چه کمکی به من می‌کند؟ برای حل مسائل زندگی و موقعیت بهتر در آینده در حال حاضر چه کاری می‌توانم انجام بدهم؟
تلاش هدفمند داشته باشید
ارزش‌ها و اهداف خودتان را در ابعاد مختلف زندگی مشخص کنید. سعی کنید نمایی از آنچه که می خواهید در زندگی داشته باشید را تجسم کنید. هر کدام از این اهداف و ارزش‌ها را به عنوان یک هدف بلندمدت در نظر بگیرید و سپس به مراحل کوچک تر تقسیم کنید. برای رسیدن به هر مرحله هدف‌گذاری کنید و به شکل مستمر و هدفمند تلاش کنید. داشتن تلاش مستمر و برنامه‌ریزی موثر به شما کمک می‌کند تا به تدریج در مسیر ارزش‌های زندگی خود قدم بردارید و احساس رضایت بیشتری نسبت به خود پیدا کنید. تجربه این هیجانات مثبت و احساس رضایت به شما کمک می کند تا کمتر ناامید باشید.
مشاوره افراکلینیک برای درمان احساس ناامیدی
مشاوران افراکلینیک با استفاده از رویکردهای درمانی متعدد به شما کمک می‌کنند تا بر احساس ناامیدی خود غلبه کنید. برای درمان احساس ناامیدی ابتدا باید علت شکل‌گیری این احساس در شما به خوبی مشخص شود. درمانگران افراکلینیک با ارزیابی‌های تخصصی خود زمینه شکل‌گیری ناامیدی را در افراد تشخیص داده و با توجه به عوامل موثر بهترین شیوه درمان را به فرد ارائه می‌دهند. درمانگران افراکلینیک با استفاده از افزایش و بهبود عزت نفس، اعتماد به نفس، درمان افسردگی و آموزش مهارت‌های حل مسئله و خوشبینی به افراد کمک می‌کنند تا بر احساس ناامیدی خود غلبه کنند.
